Μεταξύ των δύο λιμανιών της πόλης, εκεί που βρίσκεται το «νοσοκομείο» και το «νεκροταφείο» των πλοίων, αντέχει στον χρόνο, αφημένη και εγκαταλελειμμένη, μία ολόκληρη και συναρπαστική πόλη – φάντασμα, με προοπτικές τεράστιες.

Μπροστά και κατά μήκος του ιστορικού «Καρνάγιου», όπου μηχανουργοί και επισκευαστές πλοίων ζουν στη δική τους ξέχωρη και απόμερη χωροχρονική διάσταση, απλώνεται μια σειρά από εμβληματικά και άδεια συμπλέγματα μοντερνιστικών εργοστασίων, τα οποία παρουσιάζουν μοναδικό αρχιτεκτονικό, ιστορικό και ρυμοτομικό ενδιαφέρον και που θα μπορούσαν -ή σωστότερα θα έπρεπε- ν’ αποκτήσουν επιτέλους νέες και ευφάνταστες, σύγχρονες και ενδιαφέρουσες χρήσεις.

Το «χρυσό μίλι» της πόλης

Το «χρυσό μίλι» της πόλης, όπως έχει ονομαστεί η περιοχή σύμφωνα με το κλισέ και την εντυπωσιοθηρία του επενδυτικού και επιχειρηματικού ρεπορτάζ, θα μπορούσε όντως ν’ αποδειχθεί χρυσάφι. Αρκεί να μην μιλάμε για το χρυσάφι απ’ το οποίο θα επωφελείται μόνο μια αποδεδειγμένα μαφιόζικη κλίκα διεφθαρμένων και οπισθοδρομικών ανδρών, που είδαμε που μας οδήγησε. Να μην μιλάμε δηλαδή για ακόμη ένα Ελ Ντοράντο της ξεπέτας και της αρπαχτής, με golden visas και boys.

Σημαντικά μεγάλη σε έκταση, η σημερινή πόλη – φάντασμα της Λεμεσού αποτελείται από έντεκα (11) στο σύνολο επιβλητικά, industrial και ετοιμόρροπα κτιριακά συγκροτήματα, πραγματικά διαμάντια από άποψη βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, τα οποία συνδέονται με το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν της περιοχής, που λόγω γειτνίασης με το λιμάνι είχε ανθίσει στις αρχές και κυρίως στα μέσα του εικοστού αιώνα.

Συγκεκριμένα και εκτός απ’ τα γνωστά εργοστάσια κρασιού και μπύρας, στην περιοχή μπορεί κανείς να βρει φανταστικά βιομηχανικά κτίρια που στο παρελθόν στέγασαν, για αρκετές κιόλας δεκαετίες, χρήσεις όπως χαρουπόμυλο, σφαγείο, τουβλοποιείο, αλευρόμυλο, αποθήκη χαρουπιών και άλλα.

Η φουτουριστική στην όψη Αποθήκη των Χαρουπιών με το χαρακτηριστικό, οβάλ σχήμα, το κεντρικό Κεραμείο, τα ιστορικά εργοστάσια της ΚΕΟ και της ΛΟΕΛ καθώς και παλιές, μεγάλες οινοβιομηχανίες όπως η ΕΤΚΟ και η ΣΟΔΑΠ -που από μόνες τους αποτελούν ολόκληρα χωριά- είναι κτιριακά συμπλέγματα και συγκροτήματα που παρουσιάζουν μοναδικό αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και που σήμερα, τα περισσότερα απ’ αυτά είναι άδεια, αδικαιολόγητα εγκαταλελειμμένα και ερείπια.

Μοναδικοί ζωντανοί οργανισμοί μέσα είναι τα φίδια, τα ερπετά και τα αγριόχορτα, αν και η πραγματικότητα είναι πως σε πρόσφατο απογευματινό περίπατό μου εντός των εργοστασίων, παρατήρησα επιπλέον, πως, εντός τους έχουν βρει καταφύγιο και ορισμένοι άνθρωποι άστεγοι, οι οποίοι ίσως μέσα στην «ιδιωτικότητα» που τους προσφέρει το άτυπο άβατον της περιοχής να βρήκαν μία «προστασία».

Διατηρητέα

Τουλάχιστον, σύμφωνα με διάταγμα που εκδόθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών επί Ελένης Μαύρου, τα φανταστικά αυτά εργοστάσια στο Καρνάγιο δεν κινδυνεύουν με κατεδάφιση.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το διάταγμα, καμία μετατροπή ή οικοδομική εργασία δεν επιτρέπεται να εκτελείται σε οικοδομές, ομάδες οικοδομών και περιοχές οι οποίες θεωρούνται ειδικού αρχιτεκτονικού, ιστορικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Σε περίπτωση, μάλιστα, που εκτελεστούν οποιεσδήποτε εργασίες κατά παράβαση του Διατάγματος, ο Υπουργός Εσωτερικών δύναται να ζητήσει επαναφορά της οικοδομής στην αρχική της κατάσταση.

Αν φυσικά ζούσαμε σε μία πιο «κανονική» χώρα, με υψηλότερη αισθητική, με πολιτισμό και ίσως χωρίς μετα-αποικιακά και μεταπολεμικά τραύματα που αποθεώνουν το ευτελές και το κιτς, τα βιομηχανικά αρχιτεκτονικά διαμάντια στο Καρνάγιο θα ήταν ήδη hot spot και θα είχαν ήδη αποκτήσει νέες χρήσεις, που ιδανικά θα ήταν φιλικές, τόσο απέναντι στο περιβάλλον όσο και στην κοινωνία.

Σαφώς, δεν… ζούμε σε μία κανονική χώρα και το μελλοντικό καθεστώς της περιοχής είναι ακόμα υπό… συζήτηση.

Κατά καιρούς έχουν γίνει κιόλας εξωφρενικές και εντελώς παρωχημένες («ό,τι να ναι» βασικά) σκέψεις και συζητήσεις για τη δημιουργία μιας νέας παράκτιας λεωφόρου στην περιοχή, με αυτοκίνητα, λεωφορειολωρίδες και τρεις κυκλικούς κόμβους να τη διασχίζουν ή σωστότερα να τη διαμελίζουν.  

Υπάρχει όμως ήδη μια μεγάλη λεωφόρος με αυτοκίνητα στην περιοχή, η Φραγκλίνου Ρούσβελτ, και σαφέστατα είναι υπεραρκετή.

Είναι ξεκάθαρο πως η παραθαλάσσια και αρχιτεκτονικά τόσο ιδιαίτερη και γοητευτική περιοχή πρέπει να μετεξελιχθεί σ’ ένα νέο και πράσινο δίκτυο πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων, χωρίς καθόλου αυτοκίνητα και με μπόλικους, ανοιχτούς δημόσιους χώρους.  

Παρενθετικά να σημειωθεί ότι στην περιοχή χύνεται και ο ποταμός Γαρύλλης, ο μεγαλύτερος ποταμός εντός της πόλης της Λεμεσού και κατά μήκος του έχει αναπτυχθεί φυλλωσιά με ευκαλύπτους, καλαμιές, και άλλες πρασινάδες, που τους χειμερινούς μήνες, εάν και εφόσον βρέξει φυσικά, γεμίζει με νερό που χύνεται στη θάλασσα δημιουργώντας στην περιοχή ένα μικρό και θα μπορούσε να πει κανείς, αξιοποιήσιμο «δέλτα».

Αλήθεια, όλοι αυτοί οι ιδιοκτήτες που για χρόνια ρύπαιναν με τα απόβλητα των εργοστασίων τους να χύνονται στη θάλασσα, δεν θα’ πρεπε να υποχρεωθούν σε απορρύπανση; Σε χώρες της Ευρώπης στην οποία θέλουμε ν’ ανήκουμε, έχουν θεσμοθετηθεί αυστηρές νομοθετικές υποχρεώσεις γύρω απ’ αυτό το θέμα.

Ιδέες για νέες χρήσεις

Πολλές και ενδιαφέρουσες είναι ταυτόχρονα και οι ιδέες για νέες χρήσεις που θα μπορούσαν να αποκτήσουν τα παλιά εργοστάσια. Φαντασία να υπάρχει! Υπάρχει;

Οι οικονομικά προσιτές κατοικίες στο πρότυπο του λεγόμενου social housing, που τόσο πολύ έχει ανάγκη η Λεμεσός, είναι, σίγουρα μία πρώτη ιδέα που έρχεται στο μυαλό. 

Πανεπιστημιακά και ερευνητικά εργαστήρια, μία δεύτερη. Κλάμπινγκ, μία τρίτη!  Αν πάτε να δείτε τα κτήρια από κοντά θα αντιληφθείτε σε πόσο τέλεια clubs και εστίες ψυγαγωγίας θα μπορούσαν να μετατραπούν. 

Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ένα μεγάλο cabaret με burlesque show να στεγαστεί σ’ ένα απ’ αυτά τα κτίρια ή ένα μουσείο τύπου Bilbao Guggenheim. Ναι, ναι, ξέρω, ζω σε ροζ συννεφάκι. Είπαμε όμως: Φαντασία να υπάρχει! Υπάρχει;

Σκεφτείτε επιπλέον γραφεία τεχνολογικών, ναυτιλιακών, οικονομικών και άλλων μεγάλων εταιρειών.

Αρκεί να υπάρξει η πολυθεματικότητα και η διασφάλιση ότι θα αποκλειστούν τα αυτοκίνητα, θα συντηρηθούν και θα αποκατασταθούν τα κτίρια διαμάντια και οι νέες χρήσεις θα ωφελήσουν όλα τα στρώματα της κοινωνίας.

Το «νεκροταφείο» και το «νοσοκομείο» των πλοίων, το Καρνάγιο, πιστεύω πως επίσης πρέπει να διατηρηθεί!

Μια διακριτική αναβάθμιση θα ήταν επιτρεπτή, η παρουσία του όμως εκεί και η συνέχιση της ζωής του πρέπει να διασφαλιστεί.

Συμπερασματικά και πολύ απλά, η σημερινή πόλη φάντασμα της Λεμεσού έχει δυνητικά τεράστιες προοπτικές, αρκεί να αποκτήσει το πολυθεματικό χαρακτήρα που νομίζω πως επιβάλλει μία σύγχρονη «κοινή λογική» και να ακολουθήσει σωστά και ορθολογιστικά πρότυπα ανάπτυξης.

Χαριτωμένες (not) οι πιασάρικες ατάκες για επενδύσεις «μαμούθ», είδαμε όμως πόσο εύκολα μπορούν να καταρρεύσουν -μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά- σαν χάρτινοι πύργοι.

Aργά πάντως, δεν είναι για το χρυσό μίλι της Λεμεσού. Η βασική υποδομή, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες, υπάρχει. Όραμα μπορεί να υπάρξει ή είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε εσαεί στη χώρα της ξεπέτας;

*Ελ Ντοράντο είναι το όνομα με το οποίο έχει γίνει γνωστό ένα φανταστικό μέρος, κάπου στο βόρειο τμήμα της Νότιας Αμερικής, όπου πιστεύεται ότι υπάρχει ακόμα αμύθητος χρυσός και πλούτη ανεξάντλητα. Αμέτρητες αποστολές έψαξαν να το βρουν και λέγεται πως, αν και δεν βρήκαν ποτέ τίποτα, η μανία των Ισπανών κατακτητών για πλούτη έγινε η αιτία για ένα από τα χειρότερα μαζικά εγκλήματα κατά των ιθαγενών λαών της Αμερικής.

Πρώτη δημοσίευση Limassol Today