Γράφει ο Νίκανδρος Ιωαννίδης*

Πρώτη δημοσίευση Limassol today

Ένα μεγάλο μέρος των προεκλογικών συζητήσεων αφορούσε την λειτουργικότητα της νέας σύνθεσης της Βουλής εάν στις αυριανές βουλευτικές εκλογές προκύψει περαιτέρω κατακερματισμός του κομματικού συστήματος. Η συζήτηση αυτή δεν είναι καινούρια ή τουλάχιστον δεν πρέπει να θεωρείται καινούρια. Από τις βουλευτικές εκλογές του 2001 και μετά, στην κυπριακή βουλή εκλέγονται έξι με οκτώ κόμματα. Βάσει των δημοσκοπήσεων, στη νέα σύνθεση της Βουλής αναμένεται να λάβουν μέρος εφτά με οκτώ κόμματα. Επομένως, ο συνολικός αριθμός των κομμάτων δεν πρόκειται να ξεφύγει από αυτόν που συνηθίσαμε τις τελευταίες δεκαετίες.  Ενδεχομένως αυτό που θα αλλάξει θα είναι η περαιτέρω μείωση των εδρών των τριών μεγάλων κομμάτων.

Στην πολιτική επιστήμη ο αριθμός των κοινοβουλευτικών κομμάτων σε συνδυασμό με τον βαθμό συγκέντρωσης των εδρών, αποτελεί ένα σημαντικό δείκτη για τα επίπεδα της δημοκρατίας σε κάθε χώρα. Ένα από τα βασικά ερωτήματα που έχουν απασχολήσει εκτεταμένα τους πολιτικούς επιστήμονες αφορά στο γιατί σε κάποιες χώρες εκλέγονται τρία ή τέσσερα κόμματα και σε κάποιες άλλες χώρες πέραν των οκτώ κομμάτων. Οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον αριθμό και το μέγεθος των κομμάτων στην Βουλή είναι:

1. Το εκλογικό σύστημα, καθώς σε αναλογικά συστήματα παρατηρείται σημαντικά μεγαλύτερος αριθμός κοινοβουλευτικών κομμάτων σε σύγκριση με πλειοψηφικά συστήματα που συνήθως ο αριθμός των κομμάτων δεν ξεπερνά τα τέσσερα.

2. Η ηλικία και η ποιότητα της δημοκρατίας. Σε νεότερες δημοκρατίες, όπως αυτές της ανατολικής Ευρώπης, ο αριθμός των κοινοβουλευτικών κομμάτων μειώθηκε όσο περνούσαν τα χρόνια και οι διάφορες πολιτικές δυνάμεις ξεκίνησαν να συνενώνονται και να δημιουργούν πολιτικά κόμματα με περισσότερους πόρους και επαγγελματισμό.

3. Το επίπεδο διαχωρισμού εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Σε πολιτικά συστήματα που η νομοθετική εξουσία δεν διαχωρίζεται ξεκάθαρα από την κυβέρνηση, ο αριθμός των κοινοβουλευτικών κομμάτων τείνει να είναι μικρότερος.

Στην Κύπρο έχουμε ένα πλήρως αναλογικό εκλογικό σύστημα και υπάρχει απόλυτος διαχωρισμός μεταξύ εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας καθώς προκύπτουν από ξεχωριστές εκλογικές διαδικασίες και η μια εξουσία δεν εξαρτάται από την άλλην για ολοκλήρωση της θητείας της. Επίσης είμαστε μια σχετικά νεαρή δημοκρατία αν αναλογιστεί κανείς πως μέχρι τη δεκαετία του 1980 δεν υπήρχε ένα «φυσιολογικό» πολιτικό σύστημα, ενώ μέχρι και σήμερα ένας σημαντικό μέρος του κεντρώου χώρου αδυνατεί να σχηματίσει συμπαγείς και ισχυρούς συνασπισμούς. Η πολυκομματικότητα λοιπόν είναι εν πολλοίς απότοκο των χαρακτηριστικών του πολιτικού και εκλογικού μας συστήματος. Ως εκ τούτου, οι πολιτικές δυνάμεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, θα πρέπει να μάθουν πως κοινοβουλευτική επιτυχία δεν είναι να καταφέρνεις να επιβάλεις την θέση σου στους υπόλοιπους αλλά να εξασφαλίζεις την ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Και μια πολυκομματική βουλή μπορεί να είναι λειτουργική, φτάνει τα κόμματα που θα την απαρτίζουν να είναι διατεθειμένα να συμβιβάζονται για να προχωρά το νομοθετικό έργο.

*Διδακτορικός φοιτητής Πολιτικών Επιστημών, Pompeu Fabra University