GUEST STAR, γράφει ο νομικός & μουσικός Βαγγέλης Γέττος 

Σε ένα εμβληματικό του άρθρο στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica, o Ιταλός συνταγματολόγος Γκουστάβο Ζαγκρεμπέλσκι, αναφερόμενος στη νέα προσφυγική κρίση, αναρωτιόταν ρητορικά μέσω του τίτλου του άρθρου του: «Δεν διδαχθήκαμε τίποτα;» 

«Aπό τότε που ολόκληρη η γη υποδιαιρέθηκε σε τμήματα, σε καθένα από τα οποία ασκούν την αποκλειστική κυριαρχία τους οι πληθυσμοί που το κατοικούν, από τότε δηλαδή που ο επίγειος χώρος θεωρείται πλήρης, χωρίς κενά, οι έξοδοι είναι είσοδοι σε περιοχές άλλων. Θα μπορούσαμε να πούμε: οι λαοί στον χώρο της γήινης σφαίρας είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Ωστόσο, όποιος βγαίνει δεν βρίσκει πάντα πού να μπει.», σημειώνει. 

Ένα από τα βασικά αξιώματα που χαρακτηρίζουν τον φασισμό και τον ρατσισμό είναι ότι κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτόν και ότι κάποια στιγμή, ακόμα και αν τον υποστηρίζεις φανατικά, θα χτυπήσει -ή μάλλον θα σπάσει- και τη δική σου πόρτα. Πριν από τον Ιταλό συνταγματολόγο, πολλοί έχουν αναρωτηθεί ανά τις δεκαετίες, και οι εξελίξεις τούς προσφέρουν διαχρονικά την ίδια κυνική απάντηση. 

Παρακολουθώντας τους γονείς των εγκλωβισμένων φοιτητών στο αεροδρόμιο της Λάρνακας μου ήρθε στο νου το πασίγνωστο ποίημα του Γερμανού πάστορα Martin Niemoeller (που λανθασμένα αποδίδεται στον Μπέρτολτ Μπρεχτ): «Όταν οι ναζιστές ήρθαν για να πάρουν τους κομμουνιστές, σιώπησα επειδή δεν ήμουν κομμουνιστής./ Όταν φυλάκισαν τους σοσιαλδημοκράτες, σιώπησα γιατί δεν ήμουν σοσιαλδημοκράτης. /Όταν ήρθαν να πάρουν τους συνδικαλιστές, σιώπησα γιατί δεν ήμουν συνδικαλιστής. /Όταν ήρθαν να πάρουν τους Εβραίους σιώπησα γιατί δεν ήμουν Εβραίος/ Όταν ήρθαν να συλλάβουν εμένα, δεν υπήρχε πια κανείς για να διαμαρτυρηθεί».  

Η παράφρασή του είναι μεγάλος πειρασμός. «Όταν οι αστυνομικοί αρνήθηκαν την είσοδο στη χώρα στους Κούρδους, σιώπησα γιατί δεν ήμουν Κούρδος/ Όταν απέλασε τους πρόσφυγες που δεν πήραν άσυλο, σιώπησα γιατί δεν ήμουν πρόσφυγας / Όταν η κυβέρνηση έβγαλε το στρατό στους δρόμους για να τρομάξει τους παράτυπους μετανάστες, σιώπησα γιατί εγώ δεν ήμουν παράτυπος μετανάστης/ Όταν δεν άφησαν το δικό μου παιδί να επιστρέψει στην Κύπρο, δεν υπήρχε πια κανείς για να διαμαρτυρηθεί.».

Ουδόλως υπονοώ ότι οι γονείς των άτυχων επιβατών της ιπτάμενης φυλακής που δημιούργησε η συγκεκριμένη αεροπορική εταιρεία είναι ρατσιστές. Δεν τους γνωρίζω άλλωστε. Απλά το περιστατικό στο αεροδρόμιο «Γλαύκος Κληρίδης», μέσα από τον ισχυρό συμβολισμό του, αποδεικνύει για άλλη μια φορά πόσο μικρή είναι η απόσταση από την κανονικότητα μέχρι την προσφυγοποίηση. Την προσφυγοποίηση δεν την εννοώ αποκλειστικά με όρους μετακίνησης λόγω δίωξης αλλά σαν ένα καθεστώς εξαίρεσης, όπως θα το χαρακτήριζε ο επίσης Ιταλός θεωρητικός Τζόρτζιο Αγκάμπεν. Οι εγκλωβισμένοι στο αεροπλάνο και όσοι δεν καταφέρουν να επιστρέψουν «μετεωρίζονται, θα λέγαμε, πάνω από το κενό και υποβαθμίζονται σε ’’γυμνή ζωή’’, που μπορεί να αγνοηθεί, να προσβληθεί, να καταπιεστεί.». Η «γυμνή ζωή», η ζωή χωρίς δικαιώματα δηλαδή, είναι η ζωή που επιφυλάσσει η Ευρωπαϊκή Ένωση στους ικέτες κάθε κατηγορίας που γίνονται πια πιόνια στη σκακιέρα της διεθνούς γεωπολιτικής. 

Το περιστατικό αυτό καθώς και τα πολλά συναφή περιστατικά που έγιναν γνωστά και θα προκύψουν τις επόμενες μέρες, είναι άλλη μια αφορμή να αναλογιστούμε τι σημαίνει να σου κλείνει κάποιος την πόρτα στα μούτρα την ώρα που το σπίτι σου καίγεται. Ο παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος θα αντιτείνει φυσικά: «μα αυτοί είναι Κύπριοι που θέλουν να επιστρέψουν στη χώρα τους ενώ οι Σύριοι και οι Αφγανοί δεν επιστρέφουν στη χώρα τους αλλά θέλουν να κατακλύσουν τη δική μας». Άκου ανθρωπάκο: με τους τωρινούς ρυθμούς διασποράς του ιού, σε λίγο θα είναι το παιδί σου που μπορεί να αποκτήσει ιατρικό ιστορικό. Θα είναι το δικό σου παιδί που θα κηρυχθεί «ανεπιθύμητο», (βλ. «προσφυγοποιημένο») όχι μόνο στην Αγγλία αλλά και στην ίδια του τη χώρα. Μήπως να διδαχθούμε επιτέλους κάτι μετά από τρεις χιλιετίες πολιτισμού;

Γίνε κι εσύ GUEST STAR στέλνοντάς μας τις σκέψεις, τη δουλειά ή δείγμα της τέχνης σου στο [email protected]