Γράφει η Ανθή Ερμογένους

Η επίθεση στον Δία

Καταδίκασε όλη η κυπριακή κοινωνία χθες την επίθεση στον Δία. Δεν εξαιρούμαστε από αυτό. Οι εικόνες αγριότητας, η καταπάτηση και καταστροφή περιουσίας, ο κίνδυνος που βρέθηκαν συναδέλφοι μας κι άλλο προσωπικό, η απονομιμοποίηση της βίας με την επίφαση διεκδίκησης δικαιωμάτων (sic), δεν μπορεί να μας βρίσκει ουδέτερους. Δεν θα μιλήσουμε για επίθεση κατά της ελευθεροτυπίας ή της αντικειμενικής ενημέρωσης. Θα μιλήσουμε για κάτι μακράν πιο σοβαρό. Το πόσο αιφνιδιαστικά μπορεί να εμφανιστούν διάφορες μορφές φονταμενταλισμού. Και εμείς είμαστε ανένδοτοι εναντίον της όποιας μορφής του.

Το προφίλ του κυπριακού αγριμιού

Είμαστε ένας λαός που αρέσκεται να διχάζεται. Που τρέφεται από τη μανία του για επικράτηση. Που χωρίζεται σε μεν και δε. Η παραδοχή που πρέπει όμως να γίνει, είναι πως κάθε λαός έχει τις πολιτιστικές και πολιτισμικές αξίες που αξίζουν στην παιδεία που παρέχει. Και είναι σαφές πως αγρίμια γεννούν οι πολιτείες που δεν έχουν επενδύσει στην παιδεία τους. Ό,τι δεν επενδύεται για να καλλιεργεί πολίτες, απαλείφει και την λογική από αυτούς. Και ό,τι απαλείφει τη λογική, γεννά ακρότητες, δεισιδαιμονίες και εξτρεμισμούς.

Την ίδια ώρα που εκείνοι που παράγουν τις ακρότητες και την τρομοκρατία είναι και οι ίδιοι που με πρόφαση τον φόβο, παράγουν την τρομοκρατία. Είναι μια πραγματικότητα, πως ο απαίδευτος άνθρωπος φοβάται ευκολότερα. Φοβάται όποιος δεν ξέρει πολλά. Φοβάται γιατί μπροστά του απλώνεται μεγαλύτερο πεδίο του άγνωστου. Γιατί αυτό τον κάνει να νιώθει μειονεκτικά. Γιατί δεν έχει δημιουργήσει τείχη επαρκούς γνώσης, κριτικής αντίληψης, ολοκληρωμένης συλλογικής και κοινωνικής συνείδησης. Κι αντί να κουράσει μυαλό να μάθει, βρίσκει ευκολότερο (και του δίνει μια μορφή επικράτησης και υπερίσχυσης) να μαίνεται σε αυτό.

Επαναλαμβάνω, πως δεν μιλώ για το κάθε διαμαρτυρόμενο πολίτη, αυτό είναι δείγμα κριτικής, δημοκρατίας, πολιτικής υγείας. Μιλώ για εκείνον που πήρε τη διαμαρτυρία στην πίστα των επεισοδίων. Που έριξε σε ένα κουβούκλιο πύληςτον φρουρό και μια ρεσεψιονίστ στο πάτωμα με τα γυαλιά, που έσπασε περιουσίες και εξοπλισμούς. Για εκείνον που απλά μπορούσε να μην ξαναδεί Sigma στη ζωή του αλλά επέλεξε να απειλήσει και να φρικάρει συνανθρώπους του από φόβο.

Κοινωνικός αναλφαβητισμός

Είναι ο ίδιος που καταλήγει να βλέπει παντού εχθρούς, ο ίδιος που παράγει συνωμοσιολογίες, ο ίδιος που γίνεται άγριος γιατί σε όσα δεν ξέρει να εξηγήσει, παράγει σύνδρομα καταδίωξης. Ξεχρεώνει τα κόμπλεξ αμορφωσιάς, υποκαθιστώντας την ισχύ που προσφέρει η παιδεία, με ισχύ που κερδίζει με αγριάδες. Κι αυτό είναι από όλα το πιο αφοπλιστικό. Το κοινωνικά πιο επικίνδυνο. Η μετατροπή μιας κοινωνίας σε ζούγκλα και πρωτόγονους.

Η μαιευτική της αγριάδας είναι η ελλειματική παιδεία

Τι θέλω να πω με αυτό. Ντρεπόμαστε για τα αγρίμια που παρήγαγε η κοινωνία χθες, εκείνους που δεν τους ένοιαζαν οι παράπλευρες απώλειες και οι ανθρώποι που σχεδόν να τραυματιστούν θανάσιμα ή μας ντροπιάζει η κοινωνία που παράγει τα αγρίμια με την αδιαθεσία να δημιουργεί ψηλή παιδεία και κουλτούρα πολιτισμού;

Προσωπικά όσο κι αν θυμώνω με το πρώτο, νιώθω μεγαλύτερη θλίψη για το δεύτερο. Η επίθεση που έγινε χθες ήταν σουρεάλ εκ πρώτης όψεως, ήταν όμως σε δεύτερη ανάγνωση, η λογική απομίμηση της κοινωνικής/πολιτειακής αισθητικής που προηγήθηκε.

Μια επίθεση, που μέσα στην παραφροσύνη της, αποκάλυψε όλες τις προοπτικές ενός τόπου που η παιδεία του έχει ύφος ανενεργό.

Ενός τόπου που έχει συμπράξει με την αναισθησία και την ατιμωρησία στα αίσχη. Αυτή τη φορά όμως, δεν ήταν ένας καμουφλαρισμένος αποπολιτισμός που ήρθε με το γάντι και τις γραβάτες. Ήρθε με όλο το τουπέ του μεσομόρφωτου που έχει μεγάλη και παραφουσκωμένη ιδέα για τον εαυτό του. Αλλά για να υπάρχουν τόσοι πολλοί από αυτούς, κάτι άλλο φταίει.

Τελικά ξέρουμε τι είναι δικαιώματα;

Το χθεσινό δεν ήρθε διοργανωμένο με διαθέσεις ειρηνικής διαμαρτυρίας, ούτε κατάφερε να μας πείσει ότι αφορούσε ατομικά δικαιώματα. Δικαιούται να διαμαρτύρεται κάποιος για δικαιώματα όταν πρώτα ξέρει τι είναι αυτά, και ειδικά να ξέρει την αξία της ζωής, της περιουσίας, της σωματικής ακεραιότητας.

Η απαίτηση ηρωισμού στο πρόσωπο των διοργανωτών (θυμίζουμε αντίστοιχη εκδήλωση με σπασμένες βιτρίνες, πυρομαχικά κι άγριες διαθέσεις πέρυσι στο διοικητήριο Λεμεσού), είναι η άψογη απάντηση για το προφίλ του «έξαλλου» διοργανωτή, που ο μόνος τρόπος που έχει να εκθέτει τη θεωρία του είναι με το τσαμπουκαλεμένο show.  Γι' αυτό και πάντα θα αποτυγχάνει να κερδίσει τον τίτλο του δικαιωματιστή. Αν τελικά είναι ζήτημα ετικέτας. Γιατί αν είναι να πουλάς διαμαρτυρίες στο όνομα δικαιωμάτων αλλά δεν έχεις ούτε τη στοιχειώδη γνώση για το τι είναι αυτά, πόσο μάλλον τη βιβλιογραφία και την επιστημονική γνώση (απέναντι στην επιστήμη που αμφισβητείς), τότε να ξέρεις πως αυτό το επαναστατικό δόγμα που διακυρήττεις, όχι μόνο είναι μια αόριστη μπουρδολογία, αλλά καταλήγει κι επικίνδυνη. Και όπως φαίνεται μετά από χθές, όχι μόνο πνευματικά πια επικίνδυνη.

Το δικαίωμα στη διαμαρτυρία

Αντιλαμβάνομαι πως τόσες χιλιάδες κόσμος στους δρόμους δεν μπορούν να σαλαμοποιηθούν κάτω από όρους «καμένοι» και άλλα συναφή. Τέτοιες φράσεις όταν χρησιμοποιήθηκαν παλιά από συναδέλφους (βλέπε «αναρχοάπλυτοι») μας βρήκαν απέναντι.

Αντιλαμβάνομαι πως στον τόσο κόσμο, υπήρχαν πολίτες που ειρηνικά πήγαν να διαμαρτυρηθούν, πολίτες που πραγματικά διαμαρτύρονταν για την κακή διαχείριση και τους παραλογιστικούς πιλότους της πανδημίας. Όμως η πρόθεση τους ξοδεύτηκε από τους υπόλοιπους. Δεν είναι τυχαία που λέμε ότι πέραν από τις εύηχες λεζάντες μιας διαμαρτυρίας, μπορείς να κρίνεις το υπόβαθρο της και στο ποιοι τη διοργανώνουν.

Εκείνο επίσης που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως δεν ήταν δύσκολο να συμβεί αυτό που έγινε χθες. Ένας λαός που ζει με καταπιεσμένο θυμό και ψυχολογική πίεση (μετά από δυο χρόνια πανδημίας) θα ψάξει τρόπους να τον διοχετεύσει, άρα εύκολα θα παρασυρθεί από επαναστατικούς τίτλους.

Δικαιούται τη διαμαρτυρία. Εκείνο που πρέπει πρώτα να αναλυθεί και ακολούθως να τιμωρηθεί, είναι το ό,τι άλλο έχει συμβεί.

Φο επαναστάτες

Κανείς από τους χθεσινούς (μιλώ για εκείνους που έκαναν ζημιές και έθεσαν σε κίνδυνο ανθρώπους) δεν μπορεί να ονομάσει τον εαυτό του επαναστάτη και δημοκρατικό διεκδικητή. Το χθεσινό δεν μπορεί να μετρηθεί ως πολιτική διαμαρτυρία. Δεν μπορείς να πολιτικοποιείς πολτοποιημένα ανορθολογικά τον εαυτό σου όταν εκείνος ο εαυτός αμφισβητεί τα πάντα, κι αντιδρά στα πάντα με τον ίδιο τρόπο. Με βρισιές κι απειλή βίας. Με τουτούκες που φωνάζουν είμαστε οι γιοί του φωτός…

Το θέαμα δεν είναι ευχάριστο. Η πολιτική ανωριμότητα της μάζας όμως δεν είναι άγνωστη στο συνάφι μας. Ούτε ανεξήγητη. Η πολιτική ωριμότητα των μαζών κρίνεται στα επίπεδα πολιτικής ωριμότητας των θεσμών. Εκεί που οι φωνακλάδες περνιούνται για leaders, και που τα επικίνδυνα μυαλά και οι εξτρίμ ιδεολογίες μπαίνουν στη βουλή.

Ίσως δεν δικαιούμαστε να διαμαρτυρόμαστε για τα πολιτικά κακέκτυπα βίας;

Κανείς από την πολιτεία δεν δικαιούται να διαμαρτύρεται με ύφος πολιτικού υγειονόμου και να καταδικάζει το κοινωνικό του παράγωγο.

Ειδικά αν αξιολογήσει κανείς το προφίλ εκείνων που επιτέθηκαν στον Δια, καθώς και το προφίλ μιας αρκετής μερίδας εκείνων που βρέθηκαν στη διαμαρτυρία. Ένα προφίλ σε -κατά τα υπόλοιπα- ταυτόσημο σε εκείνο που τρέφαμε ως κουλτούρα πολιτική.

Όταν τιμωρείς ζωγράφους-καθηγητές δεν μπορείς να διαμαρτύρεσαι επειδή παρήγαγες πολίτες που επιτείθονται στα Μέσα, επειδή δεν τους αρέσουν εκείνα που γράφουν. Όταν εξαπολύεις Αίαντες, δεν μπορείς να διαμαρτύρεσαι για πολίτες που θεωρούν τη βία κανονικότητα. Όταν αφήνεις υπαίτιους σε ευημερίας, αστυνομία, υπουργεία στο απυρόβλητο παρά τις γυναικοκτονίες, τον Στυλιανό κι όσα τα αφήναν να συμβαίνουν, δεν μπορείς να ζητάς από πολίτες να αντιλαμβάνονται την προοπτική της τιμωρίας, καθώς αισθάνονται πως αυτή δεν υπάρχει. Όταν επιμένεις σε μια επιδημιολογική ομάδα και διαχείριση αποτυχημένη, δεν δικαιούσαι να μην φταίς που κλόνισες την πίστη, που δεν έχεις λαό ενημερωμένο.

Όταν δεν επένδυες στην δημόσια παιδεία, την επιστήμη, τα μαθήματα φιλοσοφίας, τέχνης κι εκπολιτισμού, και όταν στην Κύπρο χρεώνεις αντί να αμείβεις τα μεταπτυχιακά και τα διδακτορικά, δεν μπορείς παρά να θερίσεις χαμηλού επιπέδου παιδεία. Όταν μπουκάρεις στο σπίτι της Ζάρου με τόση ευκολία γιατί νιώθεις να σε προσβάλλει, μην περιμένεις να μην μπουκάρει ο πολίτης σε σταθμούς που νιώθει να τον προβάλλουν. Ο χθεσινός τραμπούκος-πολίτης είναι κοινωνικό καρμπόν μιας πολιτείας που τον διαμόρφωσε. Μιας πολιτείας που σου δίνει το δείγμα. Ενός πολίτη που νιώθει ότι μπορεί, δικαιούται, νομιμοποιείται -και έχει το άλλοθι και τον αέρα- να μιμείται.

Δεν μπορεί να δώσει αφορμή το χθεσινό για νομιμοποίηση αστυνομικής βίας

Επενδύστε στην παιδεία. Επενδύστε σε ένα κράτος που δεν χρειάζεται Αίαντες, που δεν θα υπάρχουν έκτροπα για να χρειάζονται. Ο κόσμος είναι μιμητής της βίας. Μην χρησιμοποιήσετε το χθεσινό για να νομιμοποιήσετε μια αστυνομία στρατιωτική που θα δέρνει και θα εξαπολύει κατά το δοκούν στο όνομα της τάξης και της υποταγής. Το χθεσινό αφορμολόγημα που χρησιμοποιήθηκε για να καπηλευτούν αστυνομικοί συνδέσμοι λέγοντας «Να τώρα δεν σας αρέσει που η αστυνομία δεν δέρνει; Νομιμοποιήστε μας να δέρνουμε» δεν μπορεί να είναι ο λόγος που παράγεται μετά τα χθεσινά. Δεν γίνεται και δεν επιτρέπεται να είναι ούτε το ζουμί ούτε το εξωκείμενο, ούτε ο επιμέρους λόγος.

Συμπεράσματα

Την ίδια παιδεία και πολιτισμό, την ίδια νομιμότητα, τον ίδιο δίκαιο λόγο, το μέτρο, την κριτική σκέψη, την αντικειμενικότητα, την ευαισθησία στο ανθρώπινο στοιχείο, το σεβασμό στα δικαιώματα που θέλουμε για τους πολίτες, τη θέλουμε και για τα ΜΜΕ και για τα σώματα ασφαλείας και για τα σχολεία και για τους θεσμούς κι όσους τους εκπροσωπούν. Αλλιώς θα καίγονται Δίες, Τσίρεια, ΓΣΠ από πολίτες, αλλιώς θα πέφτουν σε ασφάλτους, λίμνες και αγχόνες, Στυλιανοί, Αναστασίες, Μαρικάρ από τα όργανα των ίδιων των θεσμών.

Αλλιώς η μοίρα μας θα είναι η ζούγκλα πολιτών που είδατε χθες, η ζούγκλα του πολιτικού και δημοσιογραφικού στυλ που βλέπετε καιρό. Και τα δύο πρέπει να κατασταλθούν. Η βία δεν είναι η απάντηση της καταστολής. Η μόνη απάντηση είναι (πρώτα και κύρια) η παιδεία και (μετά) ο σωφρονισμός.

Πρώτη δημοσίευση Limassol Today