Γράφει η Maria Skenter *

Πρώτη δημοσίευση Limassol Today

«Ας γίνει η τροφή σου το φάρμακο σου και το φάρμακό σου ας γίνει η τροφή σου» έλεγε ο Ιπποκράτης, ο οποίος πίστευε πως η διατροφή μας είναι ότι σπουδαιότερο για την σωματική και ψυχική υγεία μας. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα φτάναμε στο σημείο που τα τρόφιμα θα ήταν επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία;

Η πανδημία μας υπέδειξε την ανάγκη για υγιεινή διατροφή αλλά και επάρκεια σε είδη διατροφής. Μας έκανε, επίσης, να συνειδητοποιήσουμε τη στενή διασύνδεση της υγείας, των οικοσυστημάτων, των αλυσίδων εφοδιασμού, των καταναλωτικών προτύπων και των πλανητικών ορίων μας. Είναι σαφές ότι πρέπει να κάνουμε πολύ περισσότερα για να παραμείνουμε υγιείς, τόσο εμείς όσο και ο πλανήτης.

Σημειώνεται ότι για την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας απαιτείται, η χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων (φυτοφαρμάκων).  Όμως το χρόνιο πλέον πρόβλημα της υπερβολικής χρήσης φυτοφαρμάκων εγείρει σοβαρές περιβαλλοντικές ανησυχίες, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων. Ένα πρόβλημα που παραμένει άλυτο στην χώρα μας.

Μετά τη δημοσίευση της έκθεσης EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων), εκδόθηκαν ηλεκτρονικά τα δεδομένα παρακολούθησης που έλαβαν από τα κράτη μέλη σχετικά με τα κατάλοιπα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα τους (φρούτα, λαχανικά και ζωικής προέλευσης). Με βάση την ετήσια έκθεση η Κύπρος βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των χωρών της ΕΕ με το υψηλότερο ποσοστό κατάλοιπων φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα, που υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα όρια (MRL) .

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν λάβει τις περισσότερες επίσημες προειδοποιήσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παραβάσεις σε θέματα χρήσης φυτοφαρμάκων. Σχετική είναι και η πρόσφατη επιστολή της επιτρόπου υγείας με ημερομηνία 20/5/2020.

Η μείωση της υπερβολικής χρήσης φυτοφαρμάκων και η προβολή γεωργίας πιο φιλικής προς την φύση, το περιβάλλον και τον άνθρωπο, όπως εκφράζεται στην Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) της ΕΕ και στη στρατηγική Farm to Fork της ΕΕ, υπογραμμίζει ότι  η στροφή σ’ ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων μπορεί να αποφέρει περιβαλλοντικά, υγειονομικά και κοινωνικά οφέλη, και να διασφαλίσει ότι η ανάκαμψη από την κρίση θα μας βάλει στο δρόμο της βιωσιμότητας.

Με στόχο την αναχαίτιση του προβλήματος και την θωράκιση της δημόσιας υγείας το Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης προχώρησε σε τροποποίηση του ‘περί Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων Νόμου του 2011’ αυξάνοντας τα πρόστιμα για τους παραβάτες, οι οποίοι πλέον θα βλέπουν τα ονόματα τους και το είδος της παράβασης τους να δημοσιοποιείται. Επίσης αναμένονται νέα ενθαρρυντικά μέτρα για την μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και στην νέα Προγραμματική Περίοδο 2021-2027.

Κλείνοντας θεωρούμε σκόπιμο να αναφέρουμε ότι, το Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης διεξάγει σεμινάρια για την εξασφάλιση πιστοποιητικού κατάρτισης σε άτομα που εφαρμόζουν φυτοπροστατευτικά προϊόντα στα πλαίσια των επαγγελματικών δραστηριοτήτων τους (π.χ. γεωργοί, κηπουροί κτλ.). Παρόλα ταύτα, απο την προσωπική μου εμπειρία ως γεωπόνος πιστεύω ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί θα πρέπει να ενεργοποιηθούν σε τέτοιο βαθμό που θα καθίσταται αδύνατη η χρήση επικίνδυνων φυτοπροστατευτικών προϊόντων απο μη καταρτισμένα άτομα.  

Με άλλα λόγια δεν μπορεί ο οποιοσδήποτε, χωρίς την κατάλληλη εκπαίδευση να προμηθεύεται φυτοπροστατευτικά προϊόντα και να τα χρησιμοποιεί όπως αυτός νομίζει σωστά. Χρειάζεται να καταλάβουμε πως είναι μέσα από αυτές τις πρακτικές που ξεπερνάμε κατά πολύ σαν χώρα το ποσοστό κατάλοιπων φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα.

Πώς στα αλήθεια μπορεί το επίσημο κράτος να ελέγξει ότι μη εξουσιοδοτημένα άτομα εξασφαλίζουν φυτοπροστατευτικά  προϊόντα χωρίς τα απαραίτητα πιστοποιητικά; Από την άλλη ποιοι είναι αυτοί οι μηχανισμοί ελέγχου που θα αποτρέπουν τους εμπόρους από τα να προμηθεύουν φυτοπροστατευτικά στον οποιοδήποτε;

* MSc in Agriculture, Environmental Conservation and Management