Θεωρίες συνωμοσίας στην εποχή του διαδικτύου και της πολιτικής απαξίωσης

Θεωρίες συνωμοσίας στην εποχή του διαδικτύου και της πολιτικής απαξίωσης

Διαχρονικά, η ανθρωπότητα καλείται να αντιμετωπίσει φαινόμενα τα οποία εκ πρώτης όψεως δείχνουν δύσκολο να εξηγηθούν.

Γράφει ο Κυριάκος Κωνσταντά

Με αφορμή το άρθρο του Αλέκου Αλέκου που δημοσιεύθηκε στο Limassol Today στις 21 Ιουλίου, αποφάσισα βάσει των όσων γνώσεων έχω περί θεωριών συνωμοσίας και κοινωνιολογίας να απαντήσω στο ερώτημα που έθεσε.

«Αξίζει ιστορικά και κοινωνιολογικά να μελετηθεί το πως και πότε έχουμε αλλαγή στην ιεραρχία της κυρίαρχης συνωμοσίας. Για παράδειγμα δεν ξέρω πότε προλάβαμε και πήγαμε από το ξανθό γένος που θα μας σώσει, στα 5G για να μας γεμίσουν καρκίνο, στα rapid test με το μικροτσίπ και τώρα στα εμβόλια με νανοτεχνολογία»

Διαχρονικά, η ανθρωπότητα καλείται να αντιμετωπίσει φαινόμενα τα οποία εκ πρώτης όψεως δείχνουν δύσκολο να εξηγηθούν. Διάφορες καταστάσεις που δημιουργήθηκαν ανά το παγκόσμιο γέννησαν μεγάλο αριθμό ερωτημάτων στους πολίτες, τα οποία ενόσω καθυστερούσαν να απαντηθούν, δημιουργούσαν όλο και περισσότερους προβληματισμούς. Κάπου εδώ είναι που εντοπίζεται και η “χρησιμότητα” των θεωριών συνωμοσίας. Μια θεωρία συνωμοσίας ουσιαστικά, έρχεται για να εξηγήσει με τρόπο που να μπορεί ο κάθε πολίτης να αντιληφθεί, τα κακώς έχοντα. Βάσει της υφιστάμενης βιβλιογραφίας, η συνωμοσιολογική κοσμοαντίληψη προνοεί ένα σύμπαν στο οποίο δεν έχει θέση καμία τυχαιότητα. Πως ό,τι συμβαίνει βασίζεται σε έναν πλήρη σχεδιασμό που υφίσταται. Συγκεκριμένα, κάθε θεωρία συνωμοσίας προκύπτει όντας βασιζόμενη σε 3 αρχές:

[1] Τίποτα δεν συμβαίνει τυχαία. Στον κόσμο που ζούμε δεν υπάρχουν ατυχήματα ή/και συμπτώσεις. Ό,τι συμβεί είναι επειδή υπήρξε μια πρόθεση να συμβεί. Ως παράδειγμα θα έθετα τη σύνδεση των εκτιμήσεων του Μπιλ Γκέιτς για μια πανδημία μέσα στον 21ο αιώνα, με το «υπόγειο σχέδιο» των ελίτ για μείωση του πληθυσμού. Στα αρχικά στάδια της πανδημίας πολλοί συνωμοσιολόγοι συνέδεσαν τις επιβολές lockdown με ένα σχέδιο μαζικών εγκαταστάσεων υποδομών για το δίκτυο 5G.

[2] Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Οι πολίτες έχουν να αντιμετωπίσουν παραπλανητικές εικόνες σε μια προσπάθεια των “άρχουσων” ομάδων να εξαπατήσουν και να συγκαλύψουν τις “κακές/σατανικές/κακόβουλες” δραστηριότητες στις οποίες προβαίνουν. Υπενθυμίζω την περίπτωση εισβολής πολίτη στο Νοσοκομείο Λευκωσίας, τον Ιανουάριο, σε μια προσπάθεια του να αποκαλύψει τη δήθεν απάτη πίσω από τον αριθμό νοσηλευόμενων στις ΜΕΘ.

[3] Όλα είναι συνδεδεμένα. Λόγω της απουσίας περιθωρίου για οποιοδήποτε ατύχημα, οι θεωρίες συνωμοσίας δημιουργούν μια συνεχή διαδικασία σύνδεσης και συσχέτισης γεγονότων ούτως ώστε να ξεσκεπαστεί μια υποτιθέμενη απάτη ή σχέδιο. Αυτή η αναζήτηση μοτίβων που να εξηγούν οτιδήποτε αφορά την καθημερινότητα μας είναι χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους από τα πρώτα κιόλας χρόνια της εμφάνισής του. Το αφήγημα σχετικά με το περιεχόμενο των εμβολίων που κατασκευάστηκαν για καταπολέμηση του κορωνοϊού είναι ευρέως γνωστό. Σύμφωνα με τις θεωρίες που κυκλοφορούν, πίσω από τον εμβολιασμό έχει στηθεί ένας ολόκληρος μηχανισμός που στην τελική, θα εξυπηρετήσει τα σχέδια των υποτιθέμενων «δυνάμεων του κακού».

Ουσιαστικά, κάθε θεωρία συνωμοσίας έρχεται για να προσφέρει μια ολιστική και περιεκτική εικόνα για κάτι που συμβαίνει στον κόσμο στον οποίο ζούμε. Διάφορες θεωρίες συνωμοσίας έχουν συμβάλει στην “επεξήγηση” διαφόρων φαινομένων, από φυσικά σε πνευματικά αλλά πλέον και πολιτικής φύσεως.

Τώρα, πιο συγκεκριμένα, σε σχέση με το ερώτημα του Αλέκου Αλέκου για τον τρόπο και τους λόγους για τους οποίους οι κυρίαρχες θεωρίες συνωμοσίας αλλάζουν, φαίνεται ότι η σχετική βιβλιογραφία έχει και πάλι την απάντηση.

Κάθε θεωρία συνωμοσίας ευδοκιμεί σε ένα περιβάλλον εντός του οποίου ισχύουν τουλάχιστον οι δύο πιο κάτω συνθήκες:

[1] Να υπάρχει εύκολη πρόσβαση σε υλικό και μοτίβα τα οποία να μπορούν να προσαρμοστούν σε ένα σύστημα πεποιθήσεων και να δημιουργηθεί μια θεωρία συνωμοσίας. Αυτή η συνθήκη φαίνεται να έχει βοηθηθεί από την ανάδυση των νέων τεχνολογιών και ιδιαίτερα του διαδικτύου. Ο κάθε χρήστης πλέον είναι και δημιουργός, και άρα έχει στη διάθεσή του ένα δικό του κανάλι επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο.

Στην Κύπρο για παράδειγμα, η συνωμοσιολογιακή φωνή εκπροσωπείται από συγκεκριμένα άτομα που δραστηριοποιούνται κυρίως στο Facebook, τα οποία διανέμουν σχεδόν επί καθημερινής βάσεως, μεγάλο όγκο πληροφοριών (που δεν ανταποκρίνεται φυσικά στην πραγματικότητα) που έχουν εντοπίσει μέσω διαδικτύου, ως υποστηρικτικό υλικό των θεωριών συνωμοσίας που προωθούν. Επίσης, πλέον παρέχεται η δυνατότητα για εύκολη διασύνδεση μεταξύ των συνωμοσιολογικών φωνών μέσω των διαφόρων διαδικτυακών πλατφόρμων με αποτέλεσμα να συγκροτηθούν ακόμα και κοινότητες από συνωμοσιολόγους αλλά και ολόκληρα κινήματα.

[2] Να υπάρχει μια αποδυνάμωση των δομών εξουσίας ούτως ώστε πιο “εναλλακτικές” φωνές να ακούγονται ως λογικές και να μπορούν να ληφθούν σοβαρά υπόψη, πέραν από αυτές που προέρχονται από επίσημα χείλη, ή θεσμικά όργανα. Η πολιτική απαξίωση και η “αποσύνδεση” των πολιτών από τα κοινά που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, δρα ευεργετικά για τις θεωρίες συνωμοσίας. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα από τις διάφορες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας που έγιναν τον τελευταίο χρόνο στην Κύπρο ενάντια στα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Σχεδόν όλες συνδυάστηκαν με αναφορές στην κρατική διαφθορά και την «ανικανότητα» των κυβερνόντων αλλά και των υπόλοιπων πολιτικών κομμάτων.

Μια θεωρία συνωμοσίας εφόσον έρχεται να εξηγήσει κάτι καινούριο, κάτι δυσνόητο και περίπλοκο, είναι απόλυτα λογικό στο πέρασμα του χρόνου να απομακρύνεται από την “συνωμοσιολογιακή επικαιρότητα”. Για τον κάθε συνωμοσιολόγο ή τον οποιοδήποτε είναι επιρρεπής στις θεωρίες συνωμοσίας, οτιδήποτε εμφανίζεται στην επικαιρότητα και είναι ύποπτο, ή δεν εξηγείται ξεκάθαρα, όταν αναδυθεί μια θεωρία συνωμοσίας, the case is closed. Γι’ αυτόν, πλέον αυτή είναι η πραγματικότητα. Έχει πλέον την εξήγηση που τον ικανοποιεί και αναμένει την επόμενη που θα του δώσει τις απαντήσεις σε κάτι που δεν μπορεί να αντιληφθεί. Γι’ αυτό η κυρίαρχη θεωρία συνωμοσίας αλλάζει.

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω, μπορούμε να πούμε ότι η κάθε κυρίαρχη θεωρία συνωμοσίας ανταποκρίνεται πλήρως στις συνθήκες της κάθε εποχής. Η εποχή του διαδικτύου και της πολιτικής απαξίωσης ευνοούν την ανάδυση τέτοιων θεωριών. Οι θεωρίες συνωμοσίες πάντα υπήρχαν και εναλλάσσονταν στη σχετική ιεραρχία, όμως, δεν είχαν την ανάλογη βαρύτητα με σήμερα και αυτό είναι που θα πρέπει να μας ανησυχήσει.

Πρώτη δημοσίευση Limassol Today

Loader