Τι συζητάμε λάθος για τη διεθνή ισλαμική τρομοκρατία

Τι συζητάμε λάθος για τη διεθνή ισλαμική τρομοκρατία

Σε αυτή την αέναα επαναλαμβανόμενη συζήτηση μπλέκουν στερεότυπα, ελλειπείς επιστημονικοί όροι, ιστορικές ανακρίβειες και μπόλικη δόση ιδεαλιστικών ή ιδεοληπτικών (της κάθε πλευράς) συνθημάτων

Γράφει ο διεθνολόγος Γιάννης Ιωάννου από το Geopolitical Cyprus

Η δολοφονία του Σαμουέλ Πατί και τα γεγονότα της Νίκαιας επαναφέρουν την Γαλλία στο επίκεντρο της ισλαμικής τρομοκρατικής βίας ξυπνώντας τις μνήμες των όσων τραγικών συνέβησαν στο περιοδικό Charlie Hebdo, στο θέατρο Μπατακλάν αλλά και, πάλι, στη Νίκαια την περίοδο 2015-2016. Κυριότερα όμως περιπλέκουν την δημόσια συζήτηση σε σχέση με την όλη αυτή δημόσια αντιπαράθεση Μακρόν-Ερντογάν, που πυροδότησε τις αντιδράσεις των Μουσουλμάνων ανά το παγκόσμιο, τα περί ελευθερίας έκφρασης και ορίων της και για το αν το Ισλάμ είναι το βασικό πρόβλημα πίσω από την σύγχρονη τρομοκρατία. Τρεις διαφορετικές συζητήσεις που, υπό το βάρος της οργής για τον χαμό αθώων ανθρώπων που αποκεφαλίζονται στη καρδιά ευρωπαϊκών χωρών, επιμέρους ιδεοληψιών  και υπέρμαχων ζηλωτών της κάθε πλευράς, αντί να γίνουν ξεχωριστά, γίνονται μία –συγχίζοντας περισσότερο τον κόσμο.

Η ίδια συζήτηση

Ένα από τα ψυχολογικά αποτελέσματα που πάντα παράγει η ισλαμική τρομοκρατία εντός της γαλλικής δημόσιας σφαίρας –πράγμα που η Γαλλία εξάγει λόγω της φιλελεύθερης παράδοσής της και σε άλλες ευρωπαϊκές δημόσιες σφαίρες- είναι το ακραίο, πολωτικό, δίπολο που κυριαρχεί στη δημόσια συζήτηση την επόμενη μέρα ενός χτυπήματος: Στη μία πλευρά του πάνελ, ένας άνθρωπος ο οποίος υποστηρίζει πως για όλα φταίει το Ισλάμ, οι μουσουλμάνοι, οι μη γαλλικής καταγωγής πολίτες και οι μετανάστες/πρόσφυγες, βάζοντας στο ίδιο καλάθι του εκφασισμού τους πάντες κι από την άλλη ένας άνθρωπος ο οποίος κατηγορεί για τα πάντα την γαλλική κυβέρνηση και τον (εκάστοτε) Μακρόν.

Σε αυτή την αέναα επαναλαμβανόμενη συζήτηση μπλέκουν στερεότυπα, ελλειπείς επιστημονικοί όροι, ιστορικές ανακρίβειες και μπόλικη δόση ιδεαλιστικών ή ιδεοληπτικών (της κάθε πλευράς) συνθημάτων με αποτέλεσμα η συζήτηση να μην εξετάζει –διαχωρίζοντας τα θέματα και τις ιδέες- καίριας ουσίας ερωτήματα τα οποία αφορούν πολύ κρίσιμες πτυχές ζητημάτων: Περί ασφάλειας και ριζοσπαστικοποίησης. Περί κοινωνικής ενσωμάτωσης. Περί ένοπλης βίας και ιδεολογικοποίησής της. Περί διαθρησκευτικού διαλόγου. Περί ελευθερίας της έκφρασης. Ο κατάλογος είναι μεγάλος.

Η συζήτηση όμως που προκαλεί ένα χτύπημα καταδεικνύει κάτι σημαντικό: Πως όπως το χτύπημα σε ένα ναό στη Νίκαια είναι αποτέλεσμα ενός «σημείου εστίασης» (focal point) για έναν νεαρό που περνάει, συμπεριφορικά, από την ριζοσπαστικοποίηση στη βίαιη ριζοσπαστικοποίηση (ένοπλη βία, τρομοκρατία) έτσι και το αποτέλεσμα του χτυπήματος, per se, δημιουργεί μια σειρά νέων «σημείων εστίασης» που θα εμπνεύσουν ή θα στρατολογήσουν νέους βίαιους ριζοσπάστες σε έναν αέναο κύκλο βίας. Η γαλλική εμπειρία τουλάχιστον, όπου η ισλαμική τρομοκρατία και τα αποτελέσματά της επανέρχονται συχνά, αυτό καταδεικνύει. Θέτοντας ακόμη έναν προβληματισμό: Πως πέραν της laicite, της γαλλικής παράδοσης, του αποτυπώματος της γαλλικής εξωτερικής πολιτικής στον μουσουλμανικό κόσμο και των κοινωνικών της δυναμικών, κάθε φορά που η γαλλική επικράτεια γίνεται στόχος τρομοκρατίας προκύπτει ακόμη ένα ζητούμενο: Θέμα αποτελεσματικής κυριαρχίας.

Τι πρέπει να κατανοήσουμε

Για την ισλαμική τρομοκρατία αυτό που όλοι οφείλουμε να καταλάβουμε είναι πως η ιδεολογία της απορρέει από την κατηγοριοποίηση της πολιτικής προτίμησης του σαλαφισμού –του ορθόδοξου συντηρητικού ρεύματος που «ντύνει» το πολιτικό Ισλάμ. Σε αυτό το σχήμα, διαχρονικά, υπάρχουν τρεις μεθόδοι αλλαγής ενός πολιτικού στάτους κβο. Η βία, ο ακτιβισμός και ο ησυχασμός. Αυτοί που προτείνουν την βία απορρίπτουν το κράτος ή το διεθνές σύστημα. Οι ακτιβιστές προσπαθούν να το προκαλέσουν και οι ησυχαστές απλά προτείνουν ή παρέχουν συμβουλές για την αλλαγή. Αυτό το σχήμα έχει τεράστια σημασία να γίνει κατανοητό ακριβώς γιατί κάποιος μπορεί να είναι μια ζωή κοινωνός της ιδεολογίας του πιο ακραίου ισλαμικού φανατισμού αλλά ποτέ να μην έχει πειράξει ούτε… μυρμήγκι. Για να μετατραπεί ο ιδεολογικός ακτιβισμός σε βία μεσολαβούν μια σειρά παραγόντων οι οποίοι εμπεριέχουν πολλά ποιοτικά στοιχεία πέραν της ασφαλειοποίησης και της συζήτησης περί ιδεολογιών.

Και η Κύπρος

O απόηχος του Charlie Hebdo έφτασε μέχρι την Κύπρο με μουσουλμάνους να διαδηλώνουν απέξω από την γαλλική πρεσβεία. Στην Κύπρο ο δυνητικός κίνδυνος από μια τρομοκρατική επίθεση είναι ορατός, τόσο λόγω της γειτνίασης του νησιού μας με το υποσύστημα της Μέσης Ανατολής όσο και σε σχέση με τη de facto κατάσταση της κατοχής στο βόρειο κομμάτι του νησιού. Κυρίως διότι η Τουρκία αποτελεί αποδεδειγμένα ενδιάμεσο προορισμό για Ευρωπαίους μαχητές που ταξιδεύουν από και προς τη Συρία ενώ εσχάτως έχει εργαλειοποιήσει Σύρους μαχητές διαφόρων ιδεολογικών αποτυπώσεων στις περιφερειακές συγκρούσεις στις οποίες εμπλέκεται. Ωστόσο, αυτός ο δυνητικός κίνδυνος δεν πρέπει να αποτελεί αιτία πανικού.

Παράλληλα, ούτε ο εφησυχασμός αποτελεί επιλογή, ούτε όμως και η καταστολή. Ως γνωστό, η τρομοκρατία είναι μια ασύμμετρη απειλή. Και η αντιμετώπιση τέτοιων απειλών απαιτεί πρόληψη και επιστημονικό έλεγχο. Για την κυπριακή κοινωνία που εκτίθεται σε πρωτόγνωρες συζητήσεις, τελευταίως, καλό είναι να μην υποπέφτουμε στην υπερβολή του κ. Νουρή η οποία συνταύτισε όλους τους πρόσφυγες στη Κύπρο με τους τζιχαντιστές αλλά ούτε και στον εφησυχασμό του ότι το σκηνικό έξω από την γαλλική πρεσβεία δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί, μελλοντικά, σε μια υπαρκτή απειλή. Κοινώς δεν πρέπει να επιτρέψουμε να κυριαρχήσει η ίδια γαλλική συζήτηση που κυριαρχεί, εδώ και δεκαετίες, η οποία ούτε επιλύει το πρόβλημα της ισλαμικής ριζοσπαστικοποίησης αλλά ενίοτε αποτυγχάνει και στο να αποτρέψει, εγκαίρως, τα τραγικά αποτελέσματά της.

Loader