Τα απίθανα σκίτσα είναι του ίδιου του Μπρούνο Σουλτς

Μετά το περσινό «dubitanda» από τον Στέφανο Δρουσιώτη και το «Σαλόνι των Ξένων» από τον Παναγιώτη Λάρκου, ήρθε η σειρά των κροκοδείλων. Και για να γίνουμε κομματάκι ... πιο σαφείς, μιλάμε βασικά για το νέο τρίμηνο δράσεων στις Αποθήκες του ΘΟΚ, το οποίο έχει ονομαστεί «Δρόμοι Κροκοδείλων» και την επιμέλειά του έχουν αναλάβει οι Μελίτα Κούτα και Χάρης Καυκαρίδης.

Στο πλαίσιο λοιπόν του δικού τους τριμήνου, οι δύο επιμελητές έχουν προσκαλέσει καλλιτέχνες από την Κύπρο και το εξωτερικό, με σκοπό να συστήσουν στο κυπριακό κοινό τον Εβραιοπολωνό συγγραφέα Μπρούνο Σουλτς (Bruno Schulz), ο οποίος έζησε μεταξύ 1892-1942, στη δίνη των δύο μεγάλων πολέμων και της ανόδου του ναζισμού. Μια σειρά από δράσεις, με φιλοξενίες, εργαστήρια και εικαστικές παρεμβάσεις, θα κορυφωθούν στο τέλος του τριμήνου με τη θεατρική παράσταση Δρόμοι κροκοδείλων, που βασίζεται σε διηγήματα και κείμενα του ίδιου του Σουλτς.

Οι δράσεις αρχίζουν την ερχόμενη Τετάρτη 3 Οκτωβρίου, με την παράσταση «Εκείνο το φθινόπωρο των παιδικών μου χρόνων», από το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών ΜΙΤΟΣ. Ζητήσαμε από τρεις βασικούς συντελεστές της παράστασης να μας μιλήσουν για τη δουλειά που ετοιμάζουν.

Το να δουλεύεις με το έργο του Bruno είναι σαν να δουλεύεις με έναν ιστό αράχνης, τον πιάνεις στα χέρια σου και είναι πολύ δύσκολο να του δώσεις φόρμα

Ο Λούκας Βαλέβσκι έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία του έργου, τη μουσική και την ερμηνεία ενός από τους πρωταγωνιστές.

Καλησπέρα Λούκα, θα μπορούσες καταρχάς να μοιραστείς κάτι μαζί μας που σε προσωπικό επίπεδο σε έχει αγγίξει από το έργο;

Δεν είναι μόνο ότι ένα από τα έργα του Bruno Schulz επικοινωνεί έντονα μαζί μου. Eίναι πολλά αυτά που αγγίζουν από τη δουλειά του, τόσο εμένα όσο και πολλούς άλλους που έχουν επαφή με το έργο του, αφού είναι οικουμενικό. Ίσως αυτό που με αγγίζει προσωπικά περισσότερο είναι η ατέρμονη φαντασία του, η εξαίρετη γραφή του και η ικανότητα του να σε ταξιδεύει σε άγνωστες θεάσεις που μοιάζουν σαν ο ίδιος από τη μια να κοιτάζει τον κόσμο μέσα από ένα μικροσκόπιο και από την άλλη να τον κοιτάζει σαν αιωρούμενος πάνω από τη γη.

Το χαρακτηριστικό του είναι ότι ο περιγραφικός του λόγος είναι τόσο λεπτομερής και ακριβής που σου δίνει την αίσθηση ότι είσαι παρόντας με όλες σου τις αισθήσεις στον κόσμο που δημιουργεί. Επειδή τυγχαίνει να κατάγομαι κιόλας από το Λούμπλιν, το οποίο γειτονεύει με τις περιοχές που περιγράφει στα έργα που έζησε ο ίδιος, κατανοώ πως αντιλαμβάνεται τους ανθρώπους, τη φύση και ό,τι περιβάλλει τον κόσμο αυτό που περιγράφει στα διηγήματα του και πόσο εύστοχα το κάνει.

Γιατί προτιμήθηκε η αφήγηση να είναι οπτικοακουστική; Ο λόγος του Schulz δεν διασκευάζεται εύκολα σε θεατρικό έργο. Ο λόγος του είναι καθαρά αφηγηματικός και για να πω την αλήθεια, στο πλαίσιο της δράσης που κάνουμε ως ΜΙΤΟΣ με μικρό προϋπολογισμό και περιορισμένο χρόνο για προετοιμασία, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα είδος συμβιβασμού για το έργο. Ούτε να ρίξουμε το βαρίδι εντελώς στην πλευρά του κειμένου αλλά ούτε και στην πλευρά της εικόνας, που θα ήταν το ιδανικό. Δηλαδή θα αναδείξουμε κάποιες σημαντικές εικόνες από το διήγημα που διαλέξαμε, την “Επιφοίτηση”, συνοδευόμενες από την αφήγηση του Μπρούνο.

Λούκα, θα μπορούσες να μας μιλήσεις και για τον ρόλο που υποδύεσαι;

Κυρίαρχη μορφή στα έργα του Bruno αναδεικνύεται ο Jaκub, πατέρας του συγγραφέα. Τον μελετά σε πολλές φάσεις της ζωής του, από την περίοδο που ήταν ένας επιτυχημένος καταστηματάρχης, μέχρι από τότε που αρχίζει να καταπιάνεται με τις μεγάλες φιλοσοφικές θεωρίες του για τον κόσμο και τη ζωή. Αναφέρεται επίσης στις αλλαγές που επισυμβαίνουν κατά το γήρας και το τέλος της ζωής του. Ο θάνατος του στιγμάτισε τη ζωή του Bruno και είναι εμφανές ότι τον επηρέασε στο έργο του. Αυτό τον χαρακτήρα θα προσπαθήσω να αναδείξω σε μια στιγμή της ζωής του, όπου η αρρώστια τον είχε καταβάλει και ο θάνατος πλησίαζε.

Μίλα μας τέλος λίγο και για τη σκηνοθετική σου προσέγγιση.

Το να δουλεύεις με το έργο του Bruno είναι σαν να δουλεύεις με έναν ιστό αράχνης, τον πιάνεις στα χέρια σου και είναι πολύ δύσκολο να του δώσεις φόρμα. Η δυσκολία έγκειται στο να μετατρέψεις τον αφηγηματικό του λόγο σε ρεαλιστικές εικόνες επί σκηνής.

Για να βρούμε ένα τρόπο να δώσουμε παραστατικά το λόγο του ανακαλέσαμε ένα από τα πρόσωπα που δημιούργησε ο ίδιος και έτσι όλη η προσοχή στράφηκε στην Adela που ήταν βοηθός στο σπίτι και είχε μια ξεχωριστή σχέση με τον Jaκub. Η Αdela έρχεται σήμερα να μας πει για το σπίτι που ζούσε και με αυτό τον τρόπο ξαναζωντανεύει επί σκηνής το σπίτι των Σούλτς και τον Jaκub.

αφήσαμε το κείμενο να μας οδηγήσει στη δράση παρά να το μετατρέψουμε σε κάτι άλλο

Η Κωνσταντίνα Peter έχει αναλάβει την έρευνα, την επεξεργασία του κειμένου και τη δραματουργία.

Της ζητήσαμε να μας πώς ακριβώς μπλέκονται «τα όρια του φανταστικού με αυτά του πραγματικού χωροχρόνου της ιστορίας» και ποια η προσωπική της προσέγγιση στο εν λόγω διήγημα την «Επιφοίτηση» του Σουλτς.

Κωνσταντίνα Peter: Αυτό που χαρακτηρίζει τον ίδιο τον Schulz, είναι το παιχνίδι μεταξύ πραγματικού και φανταστικού. Στοιχείο που είναι εμφανές και στο διήγημα «Επιφοίτηση», και η αλήθεια είναι ότι πιο πολύ αφήσαμε το κείμενο να μας οδηγήσει στη δράση παρά να το μετατρέψουμε σε κάτι άλλο. Ήταν κοινή απόφαση από την αρχή ότι θέλαμε να ακουστεί η φωνή του Βruno. Ωστόσο, μέσα από την έρευνα και τη μελέτη των διηγημάτων του αναδείχθηκε ο φανταστικός χαρακτήρας της Adelas, όπως προανέφερε ο Λούκας. Ο χαρακτήρας της μαζί με τον πατέρα είναι σχεδόν σε όλα τα διηγήματα και ξέροντας ότι ο Bruno χρησιμοποιεί αρκετά βιογραφικά στοιχεία στα διηγήματα του, κάτι σαν ημερολόγιο, μας έκανε εντύπωση πως προκύπτει και πως αναπτύσει την Αdela. Επιλέγοντας λοιπόν να τοποθετήσουμε αυτό το πρόσωπο στη σκηνή, μαζί με τον Λούκα δημιουργήσαμε ένα άλλο κείμενο που λειτουργεί ως εισαγωγή και μας φέρνει πιο κοντά στα γεγονότα της πραγματικής ζωής του Schulz και της πόλης του. Κάπως έτσι, ένα φανταστικό πρόσωπο μας εξιστορεί γεγονότα και συζητά για την αρχή μιας γενικότερης παρακμής, συνεχίζοντας μετά με την ιστορία της Επιφοίτησης και την ‘πτώση’ του πατέρα και κατά επέκταση της σχέσης αυτών των δύο.

Η Έλενα Αγαθοκλέους ερμηνεύει τον επίσης πρωταγωνιστικό ρόλο της Αντέλα.

Έλενα γεια σου και σένα, ποιες είναι οι ερμηνευτικές ιδιαιτερότητές του ρόλου σου;

Ο Λούκας έφερε την Adela, όχι μόνο ως αφηγηματική φωνή στην ιστορία της “Επιφοίτησης”, αλλά και ως παρουσία στη σκηνή για το “Εκείνο το Φθινόπωρο των παιδικών μου χρόνων”. Για μένα είναι πολύ απαιτητικό να βρω τη δοσολογία αυτής της περσόνας, η οποία καλείται να μιλήσει για ιστορικά γεγονότα ως προσωπικές εμπειρίες.

Μοιράσου και εσύ κάτι μαζί μας που σε προσωπικό επίπεδο σε έχει αγγίξει από το έργο.

Το ταξίδι στον κόσμο του Bruno Schulz ξεκίνησε με το κάλεσμα της Μελίτας Κούτα και του Χάρη Καυκαρίδη, των καλλιτεχνικών επιμελητών των Δράσεων Α’ τριμήνου, τους οποίους εκτιμώ. Αυτό δεν μπορεί να είναι ξέχωρο με τον τρόπο που θέλω να δεσμεύομαι μέσα στη δουλειά.

Όσον αφορά στο καθ’ αυτό έργο του Schulz, αρχικά γοητεύτηκα από τη γλώσσα και τη γραφή του. Ακόμα και από τις μεταφρασμένες στα ελληνικά ιστορίες του, μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει την κουλτούρα της πολωνικής γλώσσας. Σε μένα μοιάζει με ευγένεια, σαν μια ευαισθησία που προκύπτει ή και συνδέεται άμεσα με τον Χειμώνα, που είναι βαρύς, ασήκωτος, άσπρος και άχρονος στη χώρα αυτή.

Στην «Επιφοίτηση» ο χρόνος είναι Φθινόπωρο, μα θυμίζει πρώιμο Χειμώνα, κατά τον οποίο ξεκινά μια σταδιακή και καθολική πτώση, αυτή του πατέρα. Ενώ τα θεμέλια του σπιτιού τρίζουν, ο Bruno όχι μόνο δημιουργεί μεγαλύτερη δραματουργική ένταση με το να αφηγείται ωσάν παιδί, μα αφήνει τελικά χώρο και δικαίωμα σε αυτή την άλογη συμπεριφορά του προγόνου του.

Τέλος, η εν ψυχρώ και στοχευμένη δολοφονία του ίδιου του Bruno το ‘42 από ένα γκεσταπίτη ενώ επέστρεφε στο Γκέτο κρατώντας ένα ψωμί, μου προκαλεί αναπόφευκτους συσχετισμούς με την πρόσφατη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου στην Ομόνοια. O κοινωνικός στιγματισμός και ο βαθιά ριζωμένος φασισμός καταλήγουν στη θλιβερή επιβεβαίωση πως τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει.

μου προκαλεί αναπόφευκτους συσχετισμούς με την πρόσφατη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου στην Ομόνοια. O κοινωνικός στιγματισμός και ο βαθιά ριζωμένος φασισμός καταλήγουν στη θλιβερή επιβεβαίωση πως τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει

FACEBOOK EVENT ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ