Γιατί ντρεπόμαστε για την κυπριακή προφορά;

Γιατί ντρεπόμαστε για την κυπριακή προφορά;

Για την προφορά μιλώ κυρίως. Όχι τη διάλεκτο

Η σχιζοφρένεια της τριγλωσσίας ανάμεσα στους ντόπιους που προέρχονται από το νησί της Κύπρου

Είναι okay που τόσο συχνά ντρεπόμαστε για την κυπριακή μας προφορά στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, στο θέατρο, στις συναναστροφές μας με καλαμαράδες αδελφούς και σ’ άλλες μορφές της μεταξύ μας επικοινωνίας; 

Αρχαιολογικό το φαινόμενο, ενδεχομένως όχι και τόσο τακτικό και ειλικρινές το πολύ συγκεκριμένο ερώτημα.

Σίγουρα δεν μιλώ για τη χρήση hardcore κυπριακής διαλέκτου που να μην γίνεται κατανοητή στα εξ Ελλάδος αδέλφια. Oύτε για εξεζητημένα και στην τελική επιτηδευμένα κυπριακά μιλώ, βλέπε φωνακλάδικο και μουσειακής μορφής φολκλορικό σκετς που απευθύνεται κυρίως σε λούμπεν γιαγιάδες και παππούδες.

Ούτε στη σωστή χρήση της γλώσσας αναφέρομαι.

Μιλώ για τις περιπτώσεις εκείνες, όπου ο ομιλητής, παρόλο που είναι πέρα για πέρα κυπριόπουλο, παρατηρείται μια προσποιητή προσπάθεια ν’ ακουστεί σαν καλαμαράς. Είναι okay όμως που ντρεπόμαστε για την καταγωγή μας; Είναι okay ν’ αλλάζουμε τον τρόπο που προφέρουμε τα σύμφωνα και τα φωνήεντα, για να μην φανεί από πού ερχόμαστε;

Νομίζω πως δεν είναι εντελώς okay. Νομίζω πως αυτό θα μπορούσε μία μέρα να πάψει να συμβαίνει και να υφίσταται.

Η προβληματική και ολίγον τι σχιζοφρενική αυτή συνθήκη μπορεί στο μεταξύ να συμπεριλάβει και μερικές μορφές γραπτού λόγου, όπως για παράδειγμα το να γράφεις σε ένα σάιτ όπως την αβάντ που έχει ένα πιο ανάλαφρο και πιο κάζιουαλ και slang, και καλά, χαρακτήρα ή να επικοινωνείς στα social media με φίλους και γνωστούς που στη λάιβ επικοινωνία αλλιώς θα μιλούσες. Η χρήση της κοινής ελληνικής μέσω του γραπτού λόγου είναι βεβαίως ξεχωριστό ως κεφάλαιο και, αν και δεν πιστεύω πως επιβάλλεται, σπάνια θα με ξενίσει. Την κατανοώ. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχει φοβερή λογοτεχνία και αρκετές ευφάντατες και δημιουργικές, σύγχρονες χιπστεροπρωτοβουλίες σε γραπτά κυπριακά. 

Στον προφορικό όμως λόγο, το καλαμάρισμα από τα κυπριόπουλα μου ακούγεται αμήχανο. Αλλόκοτο δεν είναι, για παράδειγμα, σε μια χαλαρουίτα και feel-good εκπομπή στο ραδιόφωνο ν' ακούς κυπριόπουλα να καλαμαρίζουν; Γιατί; (καλά, ξέρω γιατί, το αναφέρω για σκοπούς fomo). Eπαναλαμβάνω, δεν μιλώ για τη χρήση λέξεων της διαλέκτου που να μην γίνονται κατανοητές σε ακροατές που δεν τις ξέρουν. Για την παραποίηση ή καλύτερα την απόκρυψη της κυπριακής προφοράς μιλώ. 

Προσωπικά, το καλαμάρισμα μ’ ενοχλεί στο μεταξύ ως θεατή και στο θέατρο. Ξέρω πως φιλόλογοι και αρκετοί «ελλαδοαναθρεμμένοι» άνθρωποι θα φέρουν ένσταση και θα διαφωνήσουν με πάθος για το θέατρο, εμένα πάντως ως θεατή, για να πω την αλήθεια μου, με ξενερώνει που πρέπει να μην ακουστεί ότι είναι από Κύπρο οι ηθοποιοί για να θεωρηθεί πως κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Γιατί; Eίναι τόσο αλληλοεξαρτώμενη η σχέση μεταξύ της ορθοφωνίας και της σωστής άρθρωσης με την προφορά; Ως ένα βαθμό ίσως ναι, το λιοντάρι και ο ήλιος, για παράδειγμα, πρέπει πράγματι να ακουστούν με λάμδα και όχι με γάμα. Ως ένα βαθμό όμως. Απόλυτα;

Ξένη μου ακούγεται επιπλέον η χρήση αργκό καλαμαρίστικων εκφράσεων και λέξεων, τόσο στο σύγχρονο θέατρο όσο και στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, στη διαφήμιση, παντού. Θέλεις να χρησιμοποιήσεις slang για να με κάνεις να αισθανθώ οικεία και χρησιμοποιείς καλαμαρίστικα ρε φίλε μου; Γιατί; Με απομακρύνεις, δεν με φέρνεις κοντά σ’ αυτό που προσπαθείς να μου πεις. Με αποξενώνεις.

Αστικά κυπριακά θέλω να ακούσω σε μια πρωτοβουλία που λαμβάνει χώρα στη χώρα μου και με συμπεριλαμβάνει ως target audience. Όχι αργκό ελλαδίτικα. Kαι δεν μιλώ για Σαίξπηρ, Ντοστογιέφκσι και αρχαίο ελληνικό δράμα, που θα ήταν μάλλον άκυρο να ανεβαίνουν ως θεατρικές παραστάσεις στα κυπριακά. Μιλώ για μορφές προφορικού λόγου όπου γίνεται χρήση καθομιλουμένης και θα προτιμούσα να ακούω κυπριακή προφορά και slang και όχι καλαμαρίστικη. 

Η διαδεδομένη χρήση της αγγλικής είναι το άλλο ακανθώδες κεφάλαιο που επίσης κάποια στιγμή πρέπει να δούμε σοβαρά και που εννοείται πως δεν θα το δούμε any time soon αλλά και πάλι fomo και yolo και όλα τα σχετικά. Αν συμφωνούμε όμως με την κλισεδούρα πως η γλώσσα είναι ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται ετσέτερα, δεν θα 'ταν ωφέλιμο να συμφιλιωθούμε μία μέρα και με το ότι σημαντική μερίδα των αστικοποιημένων Κυπρίων αισθάνεται πιο άνετα να γράψει στα αγγλικά παρά στα ελληνικά, να διαβάσει κάτι στα αγγλικά παρά στα ελληνικά, να επικοινωνήσει γενικώς στα αγγλικά παρά στα ελληνικά;

Ακόμη πιο συχνή και διαδεδομένη είναι η χρήση των διάσπαρτων αγγλικών λέξεων ανάμεσα στις ελληνικές. Μας πειράζει. Γιατί μας πειράζει; Tι είναι συγκεκριμένα εκείνο που μας πειράζει; Προσωπικά, με πειράζουν τα σύνδρομα, τόσο της κατωτερότητας όσο και της ανωτερότητας.

Επαρχία της Ελλάδας πάντως, μια φορά, δεν είμαστε. Θα μπορούσαμε ίσως κάποτε να το ξεπεράσουμε και αυτό, τόσο εμείς που κομπλάρουμε να φανεί πως είμαστε από Κύπρο όσο και όσοι καλαμαράδες ενδέχεται να έχουν την αυταπάτη πως πολιτισμικά είναι πιο ανεπτυγμένοι επειδή Αθήνα και Παρθενώνας, ξέρωγω. Δεν ισχύει. Χωρίς να υποτιμώ τις άριστες κυπριακές επιδόσεις στο σπορ, θα μπορούσα μόνο να πω πως το «καγκουριό» ως λέξη αργκό στη σύγχρονη Ελλάδα είναι που επινοήθηκε. Smiley face. Eπιπλέον, παρά την κρισάρα ταυτότητας, η σημερινή Κύπρος είναι πιο international (σίγουρα πολύ περισσότερο από την ελληνική επαρχία) κι αυτό ας μην υποτιμάται ως μπένεφιτ.

Loader