Φωτογραφία engin akyurt από Unsplash

Γράφει ο Κωνσταντίνος Ψυλλίδης

“Εγώ είμαι άνδρας παλαιάς κοπής” μας εξήγησε ο ηθοποιός που κατηγορείται για σεξουαλική παρενόχληση και δεν καταλαβαίνει από “όχι”. Επειδή η 17χρονη ηθοποιός τον απέρριψε, εκείνος το πήρε ως σημάδι ότι πρέπει να επιμένει.

Ήταν εξαιρετικά ενθαρρυντικό ότι η κατακραυγή ήταν σχεδόν καθολική. Υπήρξαν βεβαίως και οι προβλέψιμοι μισάνθρωποι του “ε γιατί δεν του έκλεισε το τηλέφωνο και τον άφησε να την παίζει” και “όλες τούτες τα θέλει ο κώλος τους” αλλά δεν έχω το χρόνο ούτε τη διάθεση να ασχοληθώ με τέτοιες περιπτώσεις. Ας τα βρουν με τον εαυτό τους.

Το πρόβλημα όμως ήταν ότι αρκετοί ενοχλήθηκαν από τη χρήση της φράσης “άντρας παλαιάς κοπής”,  επειδή “δεν είναι έτσι οι άντρες”. Και δώστου φωτογραφίες με background κουστουμαρισμενους τύπους και από πάνω λεζάντες που μας εξηγούσαν τις αρετές του πραγματικού άντρα παλαιάς κοπής. Του ηθικού. Του ντόμπρου. Του προστάτη. Του άντρα μιας εποχής που έχει περάσει, πριν η μοντέρνα κοινωνία τον διαφθείρει και τον κάνει μαλθακό.

Και διερωτώμαι εγώ.

Πότε ακριβώς είναι αυτή η υπέροχη χρονική περίοδος, όπου οι άντρες ήταν άντρες; Ποια δεκαετία περίπου άνθισε αυτό το είδος άντρα που πρέπει να έχουμε ως πρότυπο; Πριν 50 χρόνια ίσως; Πριν 40; Μήπως πριν 30; 

Να ήταν τότε που μπορούσες να σπάσεις τη γυναίκα σου στο ξύλο και εκείνη δεν μπορούσε να κάνει οτιδήποτε, επειδή το διαζύγιο δεν ήταν επιλογή και εάν πηγαινε στην Αστυνομία της έλεγαν “να πάτε να τα βρείτε και δεν πειράζει”; Που της έλεγε η οικογένεια της “δεν αξίζει να χαλάσεις το στεφάνι σου για ένα-δυό χαστούκια” Ή το ακόμα χειρότερο, “εσύ τι έκανες για να τον προκαλέσεις να σε δείρει;” Τότε που ο άντρας ο βαρβάτος έπρεπε να πάει με όσες περισσότερες γυναίκες μπορούσε πριν να παντρευτεί, αλλά η γυναίκα έπρεπε να ήταν παρθένα; Και που αν τύχαινε να ρίξει ο άντρας κανένα κέρατο “ ε, έτσι είναι οι άντρες τι να κάνουμε, ο άντρας είναι κυνηγός” και γυναίκα στην κουζίνα και μόνο;

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Κύπρος και παιδική πορνογραφία

Εκείνες τις υπέροχες μέρες που δεν είχες να ανταγωνιστείς γυναίκες στη δουλειά επειδή ήξεραν τη θέση τους και δεν ζητούσαν προαγωγές και τέτοια; Κι ακόμα κι αν υπήρχαν γυναίκες στη δουλειά και ήσουν αφεντικό πάντα μπορούσες να αρπάξεις κανενα κώλο γιατί ποιος θα σου έλεγε όχι; Που όποια σου καθόταν ήταν πουτάνα και όποια δε σου καθόταν ήταν λεσβία; Α, μιλώντας γι’ αυτό, θυμάστε τι ωραία που ήταν όταν δεν είχαμε όλους αυτούς τους κουνιστούς και τις βρωμιάρες να μου θέλουν ίσα δικαιώματα; Που μπορούσαμε δημόσια να τους κοροϊδεύουμε και δεν φοβόμασταν τις συνέπειες; Αααχ, εκείνες ήταν εποχές!

Ισως ο άντρας παλαιάς κοπής να μην έχει χρονολογικό προσδιορισμό. Ίσως να είναι περισσότερο θέμα χαρακτήρα. Ο άντρας παλαιάς κοπής είναι λέει ειλικρινής, ξηγημένος, ντόμπρος, προστάτης για τους γύρω του, ρομαντικός, ταπεινός και αξιοπρεπής. Εάν είσαστε αυτής της άποψης τότε επιτρέψτε μου μια ερώτηση:

Γιατί ο άντρας;

Επειδή νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι αυτά είναι σπουδαία χαρακτηριστικά για τον οποιονδήποτε. Άντρα, γυναίκα, όλους. Γιατί νιώθουμε την ανάγκη να τονίσουμε ότι αυτός είναι ο ιδανικός άντρας;

Η απάντηση βεβαίως είναι ότι υποσυνείδητα (επειδή μας τα βίδωσαν στο κεφάλι όταν ήμασταν πολύ μικροί για να καταλάβουμε τι μας έκαναν) έχουμε συνδέσει αυτά τα χαρακτηριστικά με άντρες, όχι με γυναίκες στις οποίες -πάλι υποσυνείδητα- αποδίδουμε το αντίθετο. Ο άντρας είναι ειλικρινής. Η γυναίκα είναι χειριστική. Ο άντρας καταφέρνει το στόχο του με το να είναι ταπεινός και εργατικός. Η γυναίκα το κάνει με το να είναι πανούργα. Ο άντρας πρέπει να είναι βράχος και αξιόπιστος. Η γυναίκα θα σε προδώσει και δεν είναι άξια εμπιστοσύνης. Ο άντρας είναι ρομαντικός και πιστός. Η γυναίκα είναι αμαρτωλή και επιρρεπής στα πάθη της. 

Πονηρό θηλυκό, κατεργάρα γυναίκα, δεν έλεγε η Βουγιουκλάκη; 

Σας νιώθω που διαμαρτύρεστε. “ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΤΣΙ!” “Δεν εννοούσαμε αυτό! Βεβαίως και πιστεύουμε ότι αυτά είναι χαρακτηριστικά και της γυναίκας. Δεν θέλαμε να μειώσουμε κανένα και είναι άδικο να μας λες ότι το κάναμε αυτό”.

Σας πιστεύω. Είμαι σίγουρος ότι τα κίνητρα σας ήταν αγαθά, το αποτέλεσμα όμως είναι δυστυχώς το ίδιο. To ρητό εξακολουθεί να ισχύει: ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις. Δεν έχει σημασία ότι εσείς απλά θέλατε να τονιστεί ότι ένας σωστός άντρας είναι προστάτης και δεν κακοποιεί, σημασία έχει το βαθύτερο νόημα που έχει μια τέτοια δήλωση.

Εάν συστηθείτε σε κάποιον/α δεν λέτε “γεία σας, είμαι ο τάδε τάδε και είμαι άνθρωπος”. Εννοείται αυτό, το βλέπουν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να λεχθεί. Είναι κατανοητό από όλα τα μέρη της συζήτησης ότι αυτό είναι προφανές επομένως η αναγνώριση του θα ήταν στην καλύτερη περίπτωση περίεργο. Αφού λοιπόν εξυπακούεται ότι τα χαρακτηριστικά του άντρα παλαιάς κοπής ισχύουν για όλους, γιατί πρέπει να λεχθούν; Γιατί πρέπει να του αποδοθούν; 

Να είναι ίσως επειδή το βαθύτερο νόημα είναι ότι δεν εννοούνται για γυναίκες; 

Και ένας τελευταίος λόγος που ο χαρακτηρισμός “άντρας παλαιάς κοπής” είναι προβληματικός είναι επειδή -κυριολεκτικά- μας σκοτώνει.

Ο άντρας ο σωστός, ο παραδοσιακός, υπομένει στωικά. Δεν επιβαρύνει τους άλλους με τα προβλήματα του. Δεν τα συζητά, δεν ψάχνει συμβουλές, δεν ανοίγεται. Δεν κλαίει, το δάκρυ είναι σημάδι αδυναμίας και ο άντρας πρέπει να είναι πάντα δυνατός. Και μην ακούσω για επίσκεψη σε ψυχολόγους και τέτοια. Ο άντρας δεν κάνει τέτοια. Αυτά είναι για τις υστερικές γυναικούλες που θέλουν κάπου να κλαφτούν. Η ταυτότητα του άντρα είναι η δουλειά του, τα ενδιαφέροντα και τα χόμπι έρχονται δεύτερα, αν έχει χρόνο. Επειδή ο άντρας χωρίς δουλειά δεν μπορεί να στηρίξει κανέναν και αν δεν μπορεί να είναι ο στύλος του σπιτιού τότε έχει αποτύχει. Είναι ανάξιος λόγου. Καλύτερα να αυτοκτονήσει.

Που αυτό κάνει ακριβώς. Η κατάθλιψη θερίζει ανάμεσα στον ανδρικό πληθυσμό και η αυτοκτονία είναι το κυριότερο αίτιο θανάτου σε άντρες κάτω των 45. Οι άντρες που αυτοκτονούν είναι 3 φορές περισσότεροι από τις γυναίκες και αυτό δεν είναι επειδή είναι εκ φύσεως αυτοκαταστροφικοί. Είναι επειδή έμαθαν από μικροί να λατρεύουν τον άντρα παλαιάς κοπής.

Σταματάτε να μας σκοτώνετε. 

Δεν μέμφομαι κανένα. Ολοι μαθαίνουμε όσο μεγαλώνουμε και όλοι κάνουμε λάθη. Είναι πολύ δύσκολο για τον οποιονδήποτε να αποπρογραμματιστει από την πλύση εγκεφάλου που υπέστη μια ζωή. Εγώ ακόμα το παλεύω και θα το παλεύω μάλλον για μία ζωή. Οταν μαθαίνουμε όμως έχουμε ευθύνη να μην εθελοτυφλούμε και να μην αγνοούμε. Οι λέξεις πληγώνουν, ασχέτως αν δεν ήταν αυτή η πρόθεση.

Δε χρειαζόμαστε τέτοια πρότυπα, δημιουργία μιας κοινωνίας που πλέον έχει παρέλθει. Έχουμε ανάγκη καινούργια. Η τιμιότητα, η ενσυναίσθηση και η ειλικρίνεια δεν είναι αντρικά χαρακτηριστικά, αλλά ανθρώπινα. Ολοι μας θα έπρεπε να έχουμε ως στόχο να είμαστε έτσι, όχι μόνο οι άντρες. Η χειρωνακτική εργασία, η αγάπη για τη φύση και η δυσκολία στη ζωή δεν πλάθει μόνο το χαρακτήρα των αντρών. Μπορεί να μας κάνει όλους καλύτερους. Η διαιώνιση τέτοιων προτύπων, ακόμα και αν είναι καλοπροαίρετη, είναι η διαιώνιση της πατριαρχίας και η πατριαρχία μας βλάπτει όλους, ασχέτως φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού.

Δεν χρειαζόμαστε άντρες παλαιάς κοπής. 

Χρειαζόμαστε άνθρωπους.