Συνέντευξη στην Νίκολα Καρατζιά 

Μία γυναίκα από την Σρι Λάνκα, που αναγκάστηκε να δώσει το νεογνό της σε άλλη οικογένεια, την επόμενη ακριβώς ημέρα από τη γέννηση του, αφού λόγω συνθηκών δεν μπορούσε να το κρατήσει, άνοιξε για εμάς το κεφάλαιο «υιοθεσίες». 

Στην προκειμένη, μάλιστα, οι τόσο «συνοπτικές» διαδικασίες που ακολουθήθηκαν, η ανύπαρκτη ψυχολογική στήριξη σε μία γυναίκα που μόλις γέννησε και η οποία αν και δεν ήθελε να αποχωριστεί το μωρό της, κανένας δεν βρέθηκε για να της προτείνει μια εναλλακτική, μας προκάλεσε ερωτήματα. 

Ψάχνοντας λίγο περισσότερο, αντιληφθήκαμε ότι παρόμοιες περιπτώσεις, δεν είναι σπάνιες στην Κύπρο. Ακούσαμε για οικονομικές μετανάστριες με χαμηλό εισόδημα, που αποκτώντας παιδί εκτός γάμου παροτρύνονται συχνά να το δώσουν, συνήθως, σε άτεκνα ζευγάρια συμπατριωτών μας. 

Κάπως έτσι, αναρωτηθήκαμε, μήπως τελικά, υπάρχουν και «παρατυπίες» σε όλο αυτό το σκηνικό; 

Ζητήσαμε λοιπόν από την κα. Σκεύη Κουκουμά, Βουλευτή εκλογικής περιφέρειας Αμμοχώστου του Α.Κ.Ε.Λ., ως Μέλος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών και ως Γενική Γραμματέας της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Γυναικείων Οργανώσεων, να μας δώσει τη δική της οπτική. Οι απαντήσεις της κας. Κουκουμά στην Avant-Garde, αφήνουν θα λέγαμε, μεγάλο περιθώριο προβληματισμού…

Κα. Κουκούμα, έχουν μήπως υποπέσει στην αντίληψη σας παρόμοιες υποθέσεις υιοθεσίας με αυτή της κοπέλας στη συνέντευξη, και αν ναι, είναι συχνό φαινόμενο;

Συγκεκριμένες υποθέσεις είτε με τη μορφή καταγγελίας είτε με τη μορφή απλής αναφοράς, δεν ήρθαν στην αντίληψη μου. Είχαμε όμως και έχουμε την ευρύτερη εικόνα που υπάρχει σχετικά με τη δυνατότητα που παρέχεται για παρόμοιου τύπου υιοθεσίες. Είναι και για αυτό το λόγο που εγγράψαμε το 2018, στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τη λειτουργία του θεσμού της Ανοικτής Υιοθεσίας που υπάρχει σε άλλες χώρες - όπου ο βιολογικός γονιός έχει το δικαίωμα της επικοινωνίας με το παιδί- και την αξιολόγηση της δυνατότητας μεταφοράς του θεσμού στην Κύπρο. 

Ταυτόχρονα, συχνά αναδεικνύουμε θέματα, προβλήματα και κενά που προκύπτουν από την εφαρμογή της νομοθεσίας για τις υιοθεσίες ή και ενδεχόμενα κυκλώματα που εκμεταλλεύονται την αδυναμία κάποιων γυναικών να φροντίσουν το παιδί που γέννησαν ή κάποιες άλλες, που αντιμετωπίζουν προβλήματα για να αποκτήσουν παιδί. 

Εάν λοιπόν η βιολογική μητέρα θέλει να βλέπει το παιδί της καθώς αυτό μεγαλώνει, η νομοθεσία δεν της παρέχει αυτό το δικαίωμα, προς το παρόν. Γιατί καθυστερεί η εξέταση του εν λόγω θεσμού που έχετε εγγράψει; Έχει ξανασυζητηθεί έκτοτε;

Έχουμε εγγράψει ως Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΑΚΕΛ το θέμα της λειτουργία του θεσμού της ανοικτής υιοθεσίας σε άλλες χώρες και η δυνατότητα εφαρμογής του στην Κύπρο από το 2018.  Δεν κατέστη δυνατό ακόμη να συζητηθεί αλλά προσβλέπουμε ότι θα γίνει σύντομα. Στόχος μας είναι να δώσουμε την ευκαιρία να αρχίσει η συζήτηση και να ενημερωθούμε πως εφαρμόζεται σε άλλες χώρες αλλά και τις γενικότερες διαστάσεις του θέματος. 

ΔΙΑΒΑΣΕ ΤΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: «Αναγκάστηκα να δώσω σε Κύπριους το παιδί μου για υιοθεσία»

Γνωρίζω ότι υπάρχει ένα ειδικό, ιδιωτικό σύμφωνο υιοθεσίας που υπογράφεται από τα συμβαλλόμενα μέρη. Αυτό, θεωρείτε ότι εμπεριέχει πρόνοιες επαρκείς ή χρήζει βελτίωσης και αν ναι, σε ποια σημεία;

Όπως προβλέπεται στη Νομοθεσία, υπάρχει η δυνατότητα για ιδιωτική τοποθέτηση όπως ονομάζεται αυτή η συμφωνία. Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία υιοθεσίας, αξιολόγησης της ικανότητας της οικογένειας που θα προχωρήσει σε υιοθεσία αλλά και αξιολόγηση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η οικογένεια ή η μονήρης γυναίκα που θα δώσει το παιδί, δεν μπορεί να γίνεται χωρίς την εμπλοκή των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας.

Ωστόσο, εάν κάποια στιγμή, μία υπόθεση υιοθεσίας φτάσει στις δικαστικές αίθουσες, δεν μπορεί ο ίδιος ο νόμος να «υπερπηδήσει» την ιδιωτική τοποθέτηση με κάποιο τρόπο και να την ακυρώσει; 

Προβλέπεται διαδικασία ιδιωτικής τοποθέτησης στη Νομοθεσία. Σε πολιτισμένες χώρες δεν έπρεπε να επιτρέπεται ιδιωτική τοποθέτηση. Στην ιδιωτική τοποθέτηση λαμβάνεται υπόψη η επιθυμία της οικογένειας που θέλει να υιοθετήσει. Για μένα επίκεντρο σε μια υιοθεσία πρέπει να είναι το παιδί και το συμφέρον του.

Όμως στη νομοθεσία προβλέπεται ότι για να ολοκληρωθεί η διαδικασία υιοθεσίας πρέπει να περάσουν τρεις μήνες από τη γέννηση του παιδιού. Είναι σε εκείνο το στάδιο που οι Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας θα πρέπει ενώπιον του δικαστηρίου να τοποθετηθούν ότι δεν υπάρχουν οποιαδήποτε προβλήματα για την ολοκλήρωση της υιοθεσίας. Για αυτό, θεωρούμε ότι απαιτείται στελέχωση των ΥΚΕ για να μπορούν να παρακολουθούν τις διαδικασίες με επάρκεια και να αποφεύγονται οποιεσδήποτε δυσάρεστες καταστάσεις ή να δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για τέτοιες. 

Κλείνοντας, επειδή στην περίπτωση της κοπέλας που μας παραχώρησε τη συνέντευξη, εντοπίστηκε αδυναμία ή και απροθυμία για παράσχεση επαγγελματικής ψυχολογικής στήριξης, θα ήθελα τη δική σας άποψη. Δεν θα έπρεπε να παρέχεται στη βιολογική μητέρα, υποστήριξη βάσει νομοθεσίας, πριν και μετά την υιοθεσία, και να εξετάζεται το ενδεχόμενο εάν πραγματικά αυτή είναι μία συνειδητή απόφαση;

Βεβαίως και θα έπρεπε να αξιολογείται κάτω από ποιες συνθήκες προχώρησε η υιοθεσία, είτε εάν υπήρχαν συνθήκες πλήρης ελευθερίας ή υπήρχαν ζητήματα οικονομικής φύσης ή κοινωνικής απομόνωσης. Για αυτό θέλουμε ως κεντρικό σημείο αναφοράς τις ΥΚΕ σε όλες τις διαδικασίες. Όχι απλώς ως φυσική παρουσία αλλά να έχει ένα κεντρικό ρόλο στήριξης όλων των πλευρών. Έχω υπόψη μου ότι στις περιπτώσεις που οι ΥΚΕ έχουν ενημερωθεί ακόμα και πριν τη γέννηση του παιδιού, η μητέρα  τυγχάνει συμβουλευτικής καθοδήγησης για να διερευνηθούν οι λόγοι που θέλει να δώσει το παιδί, αν είναι πχ οικονομικοί ή άλλοι ψυχοκοινωνικοί λόγοι.  

ΔΙΑΒΑΣΕ ΤΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: «Αναγκάστηκα να δώσω σε Κύπριους το παιδί μου για υιοθεσία»