Η έκθεση “She’s gone” παρουσιάζεται στην Κύπρο από τον Σύνδεσμο για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια (ΣΠΑΒΟ) με αφορμή τα 30 χρόνια ζωής του. Η διεθνής έκθεση ταξιδεύει ανά τον κόσμο και αποτελεί μια σιωπηλή διαμαρτυρία για όλες αυτές τις γυναίκες που χάθηκαν σε κάθε μέρος της γης, ενώ αποτελείται από ρούχα δολοφονημένων γυναικών, τις ιστορίες τους και νανουρίσματα τραγουδισμένα από γυναίκες σε διάφορες γλώσσες.

Διάβασε Επίσης: #HaveAWord: Η καμπάνια του Δημάρχου του Λονδίνου για την έμφυλη βία που όλοι αξίζει να δούμε (Βίντεο)

Η Επιστημονική Διευθύντρια του ΣΠΑΒΟ, Δρ. Άντρη Ανδρονίκου, μας υποδέχτηκε στην έκθεση - στην Αιγαία Σχολή Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών στη Λευκωσία - και μάς έδωσε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση που “αγγίζει κάθε μας κύτταρο”, τις δράσεις που κάνει ο Σύνδεσμος και μας μίλησε για την ιστορία των γυναικοκτονιών στην Κύπρο, αλλά και πώς πρέπει να προσεγγίζουμε το θέμα σε νεαρότερες ηλικίες. 

Αυτό που είναι κάνει την έκθεση συγκλονιστική και άκρως συγκινητική είναι το γεγονός ότι ”συνειδητοποιείς ότι μέσα στα ρούχα υπήρχε κάποιος πριν. Δεν είναι απλά ρούχα που κρέμονται, είναι ολόκληρες ζωές. Υπάρχει μια ιστορία πίσω από κάθε ρούχο, ένας μαρτυρικός θάνατος με ένα βίαιο τρόπο. Αφαιρώντας τη ζωή μιας γυναίκας αφαιρείς και τους στόχους, τα όνειρα της, το δικαίωμα της στη ζωή. Αφήνει πίσω την οικογένεια της, τα παιδιά της. Επομένως όλο αυτό έχει και κοινωνικές προεκτάσεις”.

Παράλληλα, η έκθεση αποτελεί και ένα φόρο τιμής σε αυτές τις γυναίκες, “γιατί οι ίδιες δεν είχαν καμία ευθύνη” υπογραμμίζει η Δρ. Ανδρονίκου.“Τιμούμε τη ζωή τους που χάθηκε δίνοντας και εμείς ταυτόχρονα το δικό μας αγώνα για να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο. Να ευαισθητοποιήσουμε και να ενημερώσουμε για την πρόληψη αυτού του φαινομένου, ιδιαίτερα τις νέες γυναίκες και να φέρουμε στην επιφάνεια την επικινδυνότητα αυτών των περιστατικών. Μια βια που υπάρχει σε μια συντροφική σχέση μπορεί να είναι επικίνδυνη, μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στο θάνατο μια γυναίκα. Γυναίκες έχουν δολοφονηθεί από συζύγους τους, συντρόφους τους, αλλά και αδέρφια τους. Κυρίως από άτομα τα οποία τα αγάπησαν και εμπιστεύθηκαν”

Ένα εξίσου σημαντικό κομμάτι αυτού του φαινομένου είναι και η πρόληψη και ενημέρωση που γίνεται σε νεαρές ηλικίες για το θέμα. “Έχουμε κάνει ορισμένες ενέργειες με τον αρχηγό του ΓΕΕΦ και με τον Υπουργό Παιδείας και έχουμε πάρει την έγκριση για να επισκέπτονται την έκθεση στρατόπεδα και σχολεία από το Γυμνάσιο, το Λύκειο και τις Τεχνικές Σχολές. Υπάρχει μια πολύ μεγάλη αποδοχή και αγκάλιασμα της έκθεσης. Οι επισκέψεις αυτές πραγματοποιούνται κατά τις πρωινές ώρες, γίνεται μια ξενάγηση στην έκθεση και ακολουθεί ένα βιωματικό εργαστήριο. Στο εργαστήριο μιλάμε για βασικά πράγματα στο θέμα της βίας, τον ορισμό, τι περιλαμβάνει, γιατί συμβαίνει, γιατί παγιδεύεται μια γυναίκα, ποιες είναι οι επιπτώσεις και ευρύτερες πληροφορίες όχι μόνο για τα θύματα. Επίσης, συζητούνται στερεότυπα και προκαταλήψεις γύρω από αυτό το φαινόμενο προσπαθώντας να αναδείξουμε τους μύθους που υπάρχουν γύρω από το θέμα ενώ κλείνουμε το εργαστήριο με τα συστατικά που χρειάζονται για να έχουμε μια υγιή και ισότιμη σχέση”. 

“Για μένα η ευθύνη της βίας είναι σε εκείνον που την ασκεί. Επομένως οποιεσδήποτε ενέργειες γίνονται για να αποδώσουμε την ευθύνη στις γυναίκες αποτελεί από μόνο του μια αποτυχημένη δράση” τόνισε η Δρ. Ανδρονίκου, στην ερώτηση για τον τρόπο που πρέπει να αντιμετωπίζουμε την ενημέρωση των αγοριών για το θέμα της γυναικοκτονίας.  Συνεχίζοντας ανέφερε: “Αντίστοιχα, δε θεωρώ ότι πρέπει να μπούμε σε μια διαδικασία διαχωρισμού της γυναίκας και του άντρα. Είναι πολύ σημαντικό να δώσουμε στους άντρες να καταλάβουν ότι η βία είναι ευθύνη εκείνου που την ασκεί, ότι δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία στα θέματα της βίας και να απομυθοποιήσουν πράγματα, να αντιληφθούν τι σημαίνει σεβασμός και ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα και να αναγνωρίσουν τις επιπτώσεις που υπάρχουν σε όλα τα επίπεδα όταν ασκείται η βια. Εξαρτάται βέβαια και από την ηλικία του κάθε ατόμου καθώς προσεγγίζεται διαφορετικά. Το σημαντικό όμως είναι ότι η βια είναι ποινικό αδίκημα, διώκεται και κανένας δεν έχει δικαίωμα να την ασκεί”.

Διάβασε Επίσης: Yulia Vus: Η Ουκρανή καλλιτέχνης που δείχνει τον πόλεμο μέσα από τα κόμικ της

Η συμμετοχή της Κύπρου στην έκθεση

Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι η Κύπρος εκτός από τη φιλοξενία της έκθεσης στο νησί μας, λαμβάνει μέρος και με την ιστορία μιας νεαρής, Κύπριας γυναίκας που δολοφονήθηκε το 2020, όπως επίσης και με ένα νανούρισμα. “Το νανούρισμα που επέλεξε η Κύπρος είναι το “Άγια Μαρίνα και Κυρά”, διότι συνήθως το τραγουδούν γυναίκες για να κοιμήσουν τα παιδιά τους και να ξυπνήσουν την επόμενη μέρα. Το ακούμε στην έκθεση στην κυπριακή διάλεκτο και με συμβολικό χαρακτήρα, αφού οι δολοφονημένες γυναίκες δεν πρόκειται να ξυπνήσουν ξανά…” 

Ερωτηθείς αναφορικά με τις αντιδράσεις του κοινού βλέποντας την έκθεση η Επιστημονική Διευθύντρια του ΣΠΑΒΟ, απάντησε ότι “ η έκθεση αγγίζει το κοινό. Αγγίζει το κάθε σου κύτταρο και έχει τη δυναμική να σου μεταφέρει τα μηνύματα. Υπάρχει σαφώς συγκίνηση, αποτροπιασμός, φόβος γύρω από αυτό το πράγμα για το πόσο συγκλονιστικό είναι και ότι υπάρχει. Επίσης, το επόμενο κομμάτι που εισπράττουμε είναι το δέος και ο σεβασμός στην έκθεση και στα ρούχα που υπάρχουν. Κάτι που μας έκανε τρομερή εντύπωση ήταν οι επισκέψεις ομάδων στρατιωτών στην έκθεση που έδειξαν ιδιαίτερο σεβασμό και κάθισαν να διαβάσουν προσεκτικά την κάθε ιστορία”

Η ιστορία της γυναικοκτονία στην Κύπρο

Η Δρ. Ανδρονίκου μάς εξηγεί ότι το θέμα της γυναικοκτονίας στην Κύπρο δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο. “Η πρώτη του εμφάνιση ήταν τη δεκαετία του 80’ που σημαδεύτηκε από εννιά γυναικοκτονίες από συζύγους και πρώην συντρόφους. Αυτές οι δολοφονίες έδωσαν το έναυσμα σε μια ομάδα γυναικών οι οποίες ανήκαν στην κίνηση Ίσα δικαιώματα - Ίσες ευθύνες” να φέρουν στην επιφάνεια το πρόβλημα, να προβληματιστούν οι ίδιες, αλλά να προβληματίσουν και την κοινωνία για το γεγονός ότι σκοτώνονται γυναίκες μέσα στο σπίτι τους και πρέπει κάτι να γίνει για αυτό. Αυτή η ομάδα των γυναικών, λίγα χρόνια μετά, διοργάνωσε το πρώτο παγκύπριο συνέδριο για τα θέματα βίας στην οικογένεια, όπου προσπαθούσε να αναδείξει ότι υπάρχει το πρόβλημα, ότι γίνεται πίσω από κλειστές πόρτες και δεν είναι διαφημιστική καμπάνια, αλλά γεγονός με τις εννιά αυτές δολοφονίες. Το πρόβλημα τότε δεν ήταν τόσο διαδεδομένο και ορατό που να μπορούν να παρέμβουν, παρόλα αυτά, οι γυναίκες αυτές αναγνώρισαν ότι υπήρχε έτσι αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια γραμμή βοήθειας στην οποία θα μπορούσαν να καλούν όσες χρειάζονταν βοήθεια. Ήταν μια εξαψήφια γραμμή που χτυπούσε αρχικά στα σπίτια των εθελοντριών και στη συνέχεια στα καταστήματα τους. Το απίστευτο για την εποχή ήταν ότι τα τηλέφωνα αυτά χτυπούσαν συνεχώς. Με αυτό τον τρόπο, σιγά σιγά φάνηκε ότι το πρόβλημα υπάρχει και δημιουργήθηκε το κέντρο άμεσης βοήθειας που σήμερα είναι κάτω από τον “Σύνδεσμο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας στην Οικογένεια”.  Σήμερα βέβαια, υπάρχουν πολλά προγράμματα  για την παροχή βοήθειας όπως τα καταφύγια, η γραμμή βοήθειας 1440, η κοινωνική υπηρεσία, ατομική συμβουλευτική, “Το Σπίτι της Γυναίκας” και άλλα πολλά”. 

Παρά το ότι τελευταία χρόνια το φαινόμενο της γυναικοκτονίας είναι ένα θέμα που προβληματίζει και συζητείται έντονα, εντούτοις, δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα ποσοστά για το συγκεκριμένο θέμα. “Το πρόβλημα με τις γυναικοκτονίες είναι ότι ο όρος δεν συμπεριλαμβάνεται ακόμα στον ποινικό κώδικα, γιατί βρίσκεται ειδικό νομοσχέδιο στη Βουλή και συζητείται η ένταξη του. Γι’ αυτό το λόγο δεν κρατούνται συγκεκριμένα στατιστικά που αφορούν αυτού του είδους τα εγκλήματα. Τέτοιες υποθέσεις μπαίνουν κυρίως κάτω από τον φόνο και την ανθρωποκτονία. Ουσιαστικά “χάνονται” μέσα σε αυτό το κομμάτι, παρόλο που η αστυνομία στα στατιστικά που κρατά φαίνεται στην περιγραφή ότι πρόκειται για γυναικοκτονία. Ωστόσο, επίσημο αρχείο δεν υπάρχει”. 

Σημειώνεται ότι οι φοιτητές της σχολής Αιγαία όπου φιλοξενείται η έκθεση δημιούργησαν δικά τους έργα για τη γυναικοκτονία με αφορμή την έκθεση, που βρίσκονται στην είσοδο της σχολής. 

Περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση εδώ