Η ίδια δεν ονειρεύτηκε ποτέ να γίνει συγγραφέας, ούτε σκέφτηκε ποτέ πως η λογοτεχνία θα αποτελούσε τόσο μεγάλο μέρος της ζωής. Όλα έγιναν ξαφνικά, όπως εξηγεί στην κουβέντα μας, «λες κι έπεσε μια μάσκα οξυγόνου από τον ουρανό» αναφέρει χαρακτηριστικά. 

Αυτή δεν είναι η πρώτη σου βράβευση αλλά μία ακόμη. Τι σημαίνει για σένα σήμερα αυτό το βραβείο; 

Όταν τιμήθηκα με το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Λογοτέχνη δώδεκα χρόνια πριν, ήμουν ακόμη στην αρχή, στο πρώτο μου βιβλίο. Η γιγαντιαία πτώση μιας βλεφαρίδας εξέφραζε μια πλευρά μου που διψούσε να εκφραστεί λογοτεχνικά, χωρίς να έχει προσδοκίες. Όλα τα βίωνα ως έκπληξη τότε, και πολύ πιο έντονα. Το φετινό Κρατικό Βραβείο Διηγήματος/Νουβέλας έχει λίγο διαφορετική σημασία για μένα. Δεν είμαι πλέον πρωτοεμφανιζόμενη, οπότε έχει άλλη βαρύτητα, και τιμά ένα βιβλίο που διαγράφει μια ιδιαίτερη και πολυσύνθετη διαδρομή. Δεν θα το κρύψω, χάρηκα πολύ τη διάκρισή του. Ταυτόχρονα, όμως, αντιλαμβάνομαι πλήρως το στοιχείο της υποκειμενικότητας σε τέτοιους θεσμούς (και στις βραβεύσεις, γενικότερα), δηλαδή παίρνω ένα βραβείο στα σοβαρά μεν, αλλά - ευτυχώς - όχι τόσο στα σοβαρά ώστε να επηρεάσει τον τρόπο που σκέφτομαι ή αντιδρώ, τον τρόπο που εγώ βλέπω τη λογοτεχνία.

Μικρή ονειρευόσουν να γίνεις συγγραφέας, να γράφεις και να παίρνεις βραβεία ή μεγαλώνοντας προέκυψε αυτό; 

Δεν σκέφτηκα ποτέ πως θα γινόμουν συγγραφέας. Διάβαζα ποιήματά μου σε σχολικές εκδηλώσεις, έγραφα ασυνήθιστες ιστορίες - βλέποντας τα πράγματα κάπως αλλιώς, με εσωστρέφεια και αυξημένη παρατηρητικότητα - αλλά ποτέ μου δεν σκέφτηκα πως η λογοτεχνία θα αποτελούσε τόσο μεγάλο μέρος της ζωής και ταυτότητάς μου. Ότι κάποια στιγμή δεν θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς αυτήν. Έγινε πολύ ξαφνικά όλο αυτό. Ήταν λες και κάποιος, κάτι, στη μέση της ερήμου, μου έδωσε μια δική μου φωνή. Λες κι έπεσε μια μάσκα οξυγόνου από τον ουρανό, λες κι είδα στο βάθος ένα δέντρο με σκιά, μια φωλιά. 

Πότε ήταν η στιγμή που είπες στον εαυτό σου ότι μπορείς να γράφεις, πότε είπες τελικά “το’χω”;

Δεν το είπα ποτέ αυτό στον εαυτό μου. Συνήθως μου το θυμίζουν οι άλλοι, ή το δέχομαι προσωρινά από αυτά που γράφονται για μένα, για τα βιβλία μου, τις διαδρομές τους. Έχω σχεδόν μονίμως κατεβασμένο τον πήχη, μπορεί να είναι μια μορφή άμυνας όλο αυτό, δεν ξέρω, πάντως με βοηθά στο να βλέπω και να γράφω πιο καθαρά. Και προσπαθώ να μην έχω προσδοκίες, να διατηρώ ένα κομμάτι εκείνης της αθωότητας και αφέλειας της πρώτης φοράς. Έχω αποδεχτεί αυτό το στοιχείο του εαυτού μου, το ότι συχνά ισοπεδώνω και αποκαθηλώνω τα πράγματα, το ότι νιώθω μια αβεβαιότητα για αυτό που κάνω, λες και με κάθε λέξη, με κάθε κείμενο, με κάθε βιβλίο ξεκινώ από την αρχή. Θα ακουστεί λίγο αστείο αλλά νιώθω πως τυχαία βρέθηκα να γράφω, και πως το ίδιο τυχαία θα σταματήσω. 

Το τελευταίο σου βιβλίο Οι ενδιάμεσοι (Εκδόσεις Νεφέλη 2022) είναι το τρίτο σου πεζογραφικό βιβλίο στη σειρά. Τι θα έλεγες πως το ενώνει με τα δύο προηγούμενα, τι το διαφοροποιεί και πώς το χαρακτηρίζεις; 

Είναι και τα τρία συλλογές διηγημάτων, γραμμένα με το ύφος που μάλλον διατηρώ από το πρώτο μου βιβλίο, έναν συνδυασμό ωμού ρεαλισμού και παραδόξου, που λειτουργεί ως ο μηχανισμός μου, η λογοτεχνική μου γλώσσα για να φωτίσω, ενίοτε κωμικοτραγικά, προσωπικές και πολιτικοκοινωνικές πραγματικότητες. Αυτό που αλλάζει κάθε φορά είναι το θέμα, η ατμόσφαιρα και η μορφή. Η γιγαντιαία πτώση μιας βλεφαρίδας και το Καζάνι είχαν μεν κάποιο μορφικό πειραματισμό αλλά αυτό το στοιχείο στους Ενδιάμεσους είναι πολύ πιο διακριτό, η μορφή δηλαδή του κειμένου συνδιαλέγεται συνειδητά με το περιεχόμενο, και αντίστροφα. Επίσης, στους Ενδιάμεσους, η πανελλήνια δημοτική συνδυάζεται με την κυπριακή διάλεκτο, δηλ. το περισσότερο βιβλίο είναι γραμμένο στην κοινή αλλά η ροή του βιβλίου διακόπτεται από εμβόλιμες αφηγήσεις στην κυπριακή διάλεκτο, ποιητικές φωνές που έρχονται από το παρελθόν, συχνά από ανθρώπους που έχουν χαθεί, για να αποκαλύψουν αυτό που δεν φαίνεται, αυτό που δεν αρθρώνεται, το καταπιεσμένο, το απόκρυφο.

Μίλησε μας για το πώς γεννήθηκε η ιδέα της συγγραφής των “Ενδιάμεσων” και ποιοι είναι αυτοί οι ενδιάμεσοι; 

Επτά - ευτυχώς όχι γρουσούζικα -  χρόνια μετά το Καζάνι, εκδόθηκαν οι Ενδιάμεσοι. Νομίζω μετά το Καζάνι, που είναι μέχρι στιγμής το πιο σκοτεινό μου βιβλίο, ένιωσα την ανάγκη να γράψω κάτι με λίγο περισσότερο χιούμορ (μαύρο χιούμορ στην περίπτωσή μου, φυσικά), ενώ λόγω του διδακτορικού μου στη δημιουργική γραφή είχα γράψει κείμενα πιο παιγνιώδη και πειραματικά εκείνη την περίοδο, στοιχεία των οποίων ήθελα με κάποιο τρόπο να εντάξω στο επόμενο μου βιβλίο. Βρισκόμουν, επίσης, σε μια ενδιάμεση κατάσταση, τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και λογοτεχνικά, και κάπως όλο αυτό άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά και να γίνεται βιβλίο. Βιβλίο που θα πραγματευόταν την έννοια του ενδιάμεσου στη ζωή ανθρώπων και αντικειμένων, αλλά και στη ζωή του τόπου. Βιβλίο που θα γραφόταν σε γλώσσα και μορφή επίσης ενδιάμεση, ένα roller coaster από το έξω στο μέσα, και πάλι πίσω.  

Τι θα διαβάσουμε στο τελευταίο σου βιβλίο; 

Μου είναι πολύ δύσκολο να αναφέρω απλά μια περιγραφή. Οι Ενδιάμεσοι είναι βιβλίο που βιώνεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, συχνά μέσα από ευαίσθητες κεραίες. Παραθέτω το κείμενο από το οπισθόφυλλο για να προετοιμάσω λίγο το έδαφος: Στέκονται γυμνοί μπροστά από παράθυρα, γεννούν ψάρια, με το ένα πόδι στο νερό και το άλλο στη λάσπη, δίπλα από τοστιέρες, λάμπες, φωτοτυπικές μηχανές, κρατώντας στο ένα χέρι κόκαλα και στο άλλο μισοφαγωμένα μπέργκερ, ακροβατώντας από πάσσαλο σε πάσσαλο, μεταξύ γης και ουρανού, μεταξύ ενός «και» κι ενός «τζ̌αι», μισοί πουκάμισο μισοί νυχτικό, κωμικοτραγικοί, ονειρεύονται ψάθινα καπέλα κι ευτυχισμένους γονείς, φαντάσματα που ενώθηκαν στα μισά του δρόμου, άνθρωποι εξαφανισμένοι που μόλις εμφανίστηκαν.

Γράφοντας έχεις στο μυαλό σου τον αναγνώστη ή γράφεις ως απόλυτη προσωπική σου έκφραση; 

Δεν υπάρχει για μένα λογοτεχνία, και οποιαδήποτε τέχνη, χωρίς την ανάγκη επικοινωνίας με το έξω, όποιο κι αν είναι αυτό. Μπορεί να μην γράφουμε για να αλλάξουμε τον κόσμο, μακάρι να μπορούσαμε, αλλά γράφουμε για να αλλάξουμε κάποιου τον κόσμο, κι αυτό είναι αρκετό. Βίωσα κάτι τέτοιο πρόσφατα κι είναι, ίσως, το πιο σημαντικό βραβείο. Αυτή η καρμική και βαθιά σύνδεση συγγραφής και ανάγνωσης. Για μένα η λογοτεχνία είναι σαν σώμα που ανοίγεται, φωτίζοντας για λίγο τα σπλάχνα. Ένα σώμα που ψιθυρίζει, μέσα στον κατακερματισμό του, δείτε με, υπάρχω, ακούστε τι έχω να σας πω, μπορεί να σας θυμίσω και κάτι δικό σας. Η λογοτεχνία είναι σημείο συνάντησης, στα δικά μου μάτια, σημείο συνάντησης μικροσκοπικών και ευαίσθητων νευρώνων που μας κρατούν ανθρώπινους και ζωντανούς.

Διατηρείς την μικρή φόρμα στα έργα σου. Αυτό σου προκύπτει ή το επιδιώκεις και γιατί; 

Προκύπτει, νομίζω, προς το παρόν. Έτσι είμαι και στη ζωή μου. Νιώθω πιο άνετα σε μικρούς χώρους (όχι, όμως, κλειστοφοβικούς), χάνω εύκολα την επαφή όταν ανοίγομαι πολύ, θέλω να έχω τον έλεγχο (αν και ξέρω πως δεν είναι πάντα καλό αυτό). Γνωρίζω, όμως, πως μπορεί να υπάρξει τεράστια ελευθερία μέσα από τον περιορισμό, και με συγκινεί η δύναμη που μπορεί να αποκτήσει μια λέξη ή μια φράση, ακριβώς επειδή βρίσκεται στον μικρόσκοσμό της.

Αυτή την περίοδο υπάρχει κάτι καινούργιο που ετοιμάζεις;  

Αν μιλήσω για αυτό, μπορεί να μην το γράψω τελικά.  

Το Τμήμα Νεότερου και Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού διοργανώνει την Τελετή Απονομής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας για εκδόσεις 2022, την Τρίτη, 5 Δεκεμβρίου 2023, στις 7:00 μ.μ. στο Κινηματοθέατρο Παλλάς. Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, τα οποία αποτελούν την ανώτατη διάκριση που απονέμεται σε λογοτεχνικά έργα από την Κυπριακή Δημοκρατία, θα επιδώσει η Υφυπουργός Πολιτισμού, Δρ Βασιλική Κασσιανίδου.