Με αφορμή την ολοένα και περισσότερο μεγαλύτερη δημοφιλία σε ολόκληρη την Ευρώπη της προληπτικής αγωγής PrEP, που ουσιαστικά απευθύνεται σε όσους με το δίκιο τους οι άνθρωποι θέλουν να απολαμβάνουν σεξ χωρίς προφυλακτικό καθώς επίσης και την ύπαρξη της λεγόμενης PEP, η οποία μέσω της Γρηγορίου Κλινικής στη Λάρνακα προσφέρει προφύλαξη μερικές ώρες μετά από μία επίφοβη σεξουαλική επαφή, κάτι που ίσως αρκετοί δεν γνωρίζουν, ζητάμε από τον Χρίστο Κρασίδη της Κίνησης Συμπαράστασης για το AIDS Κύπρου να μας φρεσκάρει γνώση και να μας βοηθήσει ξανά στη διαχρονική καταπολέμηση του ανόητου στίγματος που εξακολουθεί να υπάρχει.

Καλησπέρα Χρίστο, αν θα μιλούσαμε με όρους καθημερινότητας και όχι πολύ ιατρικούς, τι σημαίνει να είναι κανείς στις μέρες μας φορέας του HIV;

Ο όρος «φορέας» είναι αρνητικά φορτισμένος, σε ολόκληρο τον κόσμο έχουμε πάψει να τον χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας. Ο συγκεκριμένος όρος υπονοεί επίσης ότι αφού κάποιος «φέρει» τον HIV θα τον μεταδώσει κιόλας. Αυτό δεν είναι αλήθεια πλέον, αφού με τη σύγχρονη φαρμακευτική αγωγή ο ιός καταστέλλεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα στο αίμα (μη-ανιχνεύσιμα) και το άτομο δεν μπορεί πλέον να τον μεταδώσει.

Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο προτιμούμε τη φράση «οι άνθρωποι που ζουν με τον HIV».

Οι άνθρωποι που ζουν σήμερα με τον HIV και το γνωρίζουν, ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή και παρακολουθούν την υγεία τους ώστε να μην επιτρέπουν στον ιό να τους επηρεάσει στην καθημερινότητά τους. Η αγωγή παρέχει ένα προσδόκιμο ζωής κατά μέσο όρο 70 χρόνια. Οι οροθετικοί στον HIV είναι άνθρωποι παραγωγικοί, που εργάζονται και συνεισφέρουν στην κοινωνία, είναι ενεργοί πολίτες και πρέπει να τυγχάνουν σεβασμού.

Δυστυχώς η άγνοια και ο φόβος που συντηρεί το στίγμα δυσκολεύει ακόμα τη ζωή των οροθετικών ανθρώπων. Η κοινωνία, δηλαδή ο καθένας μας ξεχωριστά, μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο σε αυτό, να ενημερωθεί, να σταματήσει να φοβάται, να αποδέχεται, να αγκαλιάζει, να αγαπά. Η ζωή των ανθρώπων που ζουν με τον HIV μπορεί να γίνει ακόμα καλύτερη.

Ας επαναλάβουμε για ακόμη μία φορά πως μεταδίδεται και πως δεν μεταδίδεται ο ιός.

Ο ιός υπάρχει στο αίμα, στο σπέρμα, στα προσπερματικά υγρά, στα κολπικά υγρά, στην πρωκτική βλέννα και στο μητρικό γάλα. Στον ιδρώτα, στα δάκρυα και στο σάλιο δεν υπάρχει σε ποσότητες αρκετές ώστε να μπορεί να μεταδοθεί. Γι’ αυτό ο συχνότερος τρόπος μετάδοσης είναι η σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη καθώς και η χρήση κοινών συριγγών και εργαλείων στη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών. Ο θηλασμός σήμερα ελέγχεται ώστε να αποφεύγεται η κάθετη μετάδοση από τη μητέρα ή τον τρανς πατέρα στο παιδί. Δεν μεταδίδεται με την κοινωνική επαφή, δεν μεταδίδεται με τη χρήση κοινών τουαλετών, δεν μεταδίδεται από το να πίνουμε από το ίδιο ποτήρι ή να τρώμε με τα ίδια μαχαιροπήρουνα. Δεν μεταδίδεται με την αγκαλιά, τα φιλιά, την επαγγελματική συνεργασία ή γενικότερα με την οποιαδήποτε κοινωνική συναναστροφή.

Να επαναλάβουμε ότι ένας άνθρωπος που ζει με τον HIV και ακολουθεί τη φαρμακευτική του αγωγή, η ποσότητα στο αίμα μπορεί να γίνει μη-ανιχνεύσιμη και ο ιός δεν μεταδίδεται. Οι άνθρωποι που ζουν με τον HIV μπορούν, για παράδειγμα, να φέρουν στον κόσμο οροαρνητικά μωρά, που δεν θα ζουν δηλαδή με τον HIV.

Μη-ανιχνεύσιμος σημαίνει μη-μεταδοτικός

Αρκετοί άντρες δυσανασχετούν με τη χρήση προφυλακτικού σε βαθμό που τους επηρεάζει τη στύση. Τι θα συμβούλευες αυτά τα άτομα;

Σήμερα υπάρχουν πολλοί τρόποι πρόληψης ως προς την μετάδοση του HIV. Το προφυλακτικό είναι ο φθηνότερος σε κόστος από αυτούς τους τρόπους αλλά στην περίπτωση των ανθρώπων που η στύση τους επηρεάζεται αυτό αποδεικνύεται να μην είναι εν τέλει αποτελεσματικό.

Ένας άλλος τρόπος προστασίας από τον HIV είναι η φαρμακευτική αγωγή PrEP (Pre Exposure Prophylaxis) που σημαίνει «προφύλαξη πριν την έκθεση». Η PrEP είναι φαρμακευτική αγωγή και πριν τη ξεκινήσει κανείς θα πρέπει να κάνει κάποιες εξετάσεις και να συνεχίζει να εξετάζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να παρακολουθεί ότι δεν επηρεάζεται αρνητικά η υγεία του. Να τονίσουμε ότι η PrEP προστατεύει το άτομο σε πολύ υψηλό ποσοστό από τη μόλυνση από τον HIV, μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, αλλά δεν παρέχει καμία απολύτως προστασία από κανένα άλλο Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενο Νόσημα (ΣΜΝ). Αυτό σημαίνει ότι η απροφύλακτη σεξουαλική επαφή για κάποιον που χρησιμοποιεί PrEP ενέχει σοβαρούς κινδύνους να μολυνθεί από κάποιο άλλο ΣΜΝ. Η PrEP συνεχίζει όμως να είναι άλλο ένα πολύ σημαντικό εργαλείο πρόληψης για τη προστασία από τον HIV και δεν πρέπει να το παραγνωρίζουμε.

Στην Κύπρο η PrEP δεν είναι ακόμα επίσημα διαθέσιμη. Σε άλλες χώρες όμως, όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Γερμανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ο Καναδάς, η Κένυα, η Ταϊλάνδη και η Νότια Αφρική, παρέχεται μέσω του κρατικού συστήματος υγείας.

Έχει πάντως γίνει «μόδα» σε ολόκληρη την Ευρώπη, πολλοί τη χρησιμοποιούν για να κάνουν σεξ χωρίς προφυλάξεις. Η προσωπική σου άποψη ποια είναι;

Πράγματι η PrEP είναι ένα εργαλείο, που αν χρησιμοποιείται σωστά, παρέχει πολύ υψηλού επιπέδου ασφάλεια από τη μόλυνση του ιού HIV. Δεν παρέχει όμως προστασία από κανένα άλλο ΣΜΝ εκτός του HIV και χαρακτηρίζεται από προκλήσεις που ο λήπτης της οφείλει να γνωρίζει σχολαστικά προτού την αρχίσει.

Αρχικά να αναφέρουμε ότι οι μέχρι τώρα έρευνες, που είναι πολλές, συνηγορούν ότι είναι αποτελεσματική σε τεράστιο ποσοστό, αν όμως χρησιμοποιείται υπό προϋποθέσεις. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για φαρμακευτική αγωγή και και έχει πιθανές παρενέργειες στον ανθρώπινο οργανισμό. Θα πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι η PrEP απευθύνεται αυστηρά και μόνο σε ανθρώπους που δεν ζουν με τον HIV. Αν κανείς είναι αδιάγνωστος οροθετικός στον HIV και χρησιμοποιεί PrEP, τότε είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την αποτελεσματικότητα της αντιρετροϊκής αγωγή που παρέχεται στους ανθρώπους που ζουν με τον HIV για καταστολή του ιού.

Πρέπει λοιπόν πρώτα-πρώτα να κάνει κανείς εξέταση για τον HIV πριν ξεκινήσει την αγωγή, ώστε να είναι σίγουρος ότι δεν είναι οροθετικός. Κατά δεύτερον, στους άντρες η αγωγή είναι αποτελεσματική μόνο αν λαμβάνεται καθημερινά και αφότου έχουν περάσει τουλάχιστον 5 ημέρες από την έναρξη της λήψης της. Στις γυναίκες η αγωγή φαίνεται να είναι αποτελεσματική μόνο αν λαμβάνεται καθημερινά τουλάχιστον για είκοσι συνεχείς ημέρες. Υπάρχει δηλαδή μια χρονική περίοδος που πρέπει να μεσολαβήσει από την έναρξη της καθημερινής λήψης της PrEP ώστε να εξασφαλιστεί το υψηλό επίπεδο προστασίας. Επίσης, αν σταματήσει κανείς την αγωγή, σταματά και η προστασία που αυτή παρέχει. Πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι η χρόνια χρήση της PrEP ενδεχομένως να προκαλέσει προβλήματα στην υγεία του λήπτη, γι’ αυτό στις χώρες που αυτή διατίθεται μέσω της δημόσιας υγείας, παρέχεται μόνο όταν πραγματοποιούνται εξετάσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα, συνήθως κάθε 3 μήνες. Αυτό γίνεται ώστε να παρακολουθείται η υγεία του λήπτη της PrEP και να διασφαλίζεται ότι δεν επηρεάζει αρνητικά την υγεία του με οποιοδήποτε τρόπο. Τι συμβαίνει στις χώρες που η κυκλοφορία της PrEP γίνεται μέσα από μη-επίσημα κανάλια; Κανείς δε γνωρίζει ακριβώς …

Γι' αυτόν τον λόγο, μιας και δεν έχουμε επίσημα στοιχεία για την Κύπρο, η Κίνηση Συμπαράστασης για το AIDS σε συνεργασία με την Accept ΛΟΑΤ και με τη στήριξη της ILGA Europe, πραγματοποιεί διαδικτυακή έρευνα γύρω από το θέμα και καλούμε τους ενδιαφερομένους να συμμετάσχουν σε αυτή, μέσω του συνδέσμου:

http://CyCheckpoint.org/survey

Είναι επιπλέον εξαιρετικά σημαντικό να πούμε ότι μόνο το άτομο που λαμβάνει την PrEP μπορεί να γνωρίζει αν αυτή ακολουθείται σωστά, ανελλιπώς και τακτικά, ώστε να λειτουργεί όντως προστατευτικά. Αν δεν είσαι εσύ ο ίδιος ο λήπτης της, τότε στην πραγματικότητα δε μπορείς να γνωρίζεις αν ο/η σεξουαλικός σου σύντροφος τη λαμβάνει όπως θα έπρεπε. Οπότε, όταν κανείς λέει ότι είναι “on PrEP” δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι ασφαλές να κάνει κανείς σεξ χωρίς προφύλαξη. Να μην ξεχνάμε ότι το σεξ χωρίς προφυλάξεις μπορεί να μας εκθέσει σε άλλα ΣΜΝ, όπως σύφιλη, γονόρροια, ηπατίτιδα κλπ.

Να μην ξεχνάμε ότι το σεξ χωρίς προφυλάξεις μπορεί να μας εκθέσει σε άλλα ΣΜΝ

Θα θέλαμε να μας πεις και δυο λόγια για την προληπτική αγωγή που μπορεί να χορηγηθεί εντός 72 ωρών μετά από unsafe sex. Στην Κύπρο πώς μπορεί να γίνει και ποια η διαδικασία;

Η αγωγή αυτή είναι επίσης μέθοδος πρόληψης και ονομάζεται PEP (Post Exposure Prophylaxis) που σημαίνει «προφύλαξη μετά την έκθεση». Η PEP ευτυχώς είναι επίσημα διαθέσιμη στην Κύπρο, διατίθεται μόνο από τη Γρηγόρειο Κλινική, στον 6ο όροφο του Γενικού Νοσοκομείου Λάρνακας και μόνο μετά από έγκριση του υπεύθυνου γιατρού της κλινικής. Εφόσον η αγωγή εγκριθεί από τον γιατρό, αυτή παρέχεται δωρεάν στον ωφελούμενο, αλλά θα πρέπει να τη ξεκινήσει όσο πιο γρήγορα γίνεται από τη στιγμή που έγινε η επίφοβη σεξουαλική επαφή, μέσα δηλαδή σε διάστημα 72 ωρών. Ακόμη καλύτερα μέσα σε 24 ώρες.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορεί κανείς να επισκεφτεί την ιστοσελίδα μας www.asmCyprus.org ή/και να μας καλέσει στο τηλέφωνο: 9960 7005.

Η Γρηγόριος παραμένει η μόνη κλινική στο νησί που παρέχει φροντίδα και αγωγή στους ανθρώπους που ζουν με τον HIV;

Ναι, η Γρηγόριος Κλινική είναι η μόνη δημόσια δομή στην Κύπρο που παρέχει παρακολούθηση, ιατρική περίθαλψη και φαρμακευτική αγωγή στους ανθρώπους που ζουν με τον HIV.

Σε αυτό το σημείο θα ήταν καλό να αναφερθεί στο μεταξύ πως η Κίνηση Συμπαράστασης για το AIDS παρέχει ψυχοκοινωνική στήριξη στους ανθρώπους που ζουν με τον HIV χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση, μέσω κλινικής ψυχολόγου, που είναι τοποθετημένη στη Γρηγόρειο Κλινική εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια.

Μπορεί κανείς να μιλήσει με τη ψυχολόγο μας και μέσω της τηλεφωνικής γραμμής στήριξης, στον αριθμό 99 609070.

Χρήστο, αν ένας συμπολίτης μας διαγνωστεί σήμερα με τον ιο HIV, τί θα του έλεγες;

Θα του έλεγα ότι πρόκειται για ένα χρόνιο ζήτημα υγείας που σήμερα αντιμετωπίζεται και είναι διαχειρίσιμο.

Θα του έλεγα ότι όσο πιο νωρίς ξεκινήσει τη φαρμακευτική του αγωγή, τόσο πιο άμεσα θα εμποδίσει τον HIV από το να προκαλέσει την οποιαδήποτε ζημιά.

Θα του έλεγα ότι η αγωγή ως πρόληψη σημαίνει πως με τα αντιρετροϊκά φάρμακα, ο ιός HIV θα φτάσει σε μη-ανιχνεύσιμα επίπεδα στο αίμα του και ο ίδιος θα καταστεί μη-μεταδοτικός, ώστε να μην μπορεί να τον μεταδώσει σε κανένα.

Θα του έλεγα τέλος ότι στην Κίνηση Συμπαράστασης για το AIDS μπορεί να βρει ανθρώπους που θα τον στηρίξουν, ότι θα έχει μια οικογένεια με μεγάλες αγκαλιές και συμπαράσταση και το βασικότερο, ότι δεν είναι μόνος του.

η Κίνηση Συμπαράστασης για το AIDS παρέχει ψυχοκοινωνική στήριξη χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση, μέσω κλινικής ψυχολόγου

*Ο Χρίστος Κρασίδης συστήνεται ως ο Γραμματέας και Υπεύθυνος Επικοινωνίας της Κίνησης Συμπαράστασης για το AIDS, εκπαιδευμένος εξεταστής στο (link, που αποτελεί το Κέντρο Πρόληψης, Ενημέρωσης και Εξέτασης για τον HIV και άλλα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα, ακτιβιστής και εκπαιδευτής σε θέματα γύρω από τη Σεξουαλική Υγεία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

*Είναι επίσης μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της AIDS Action Europe και μέλος του European AIDS Treatment Group.**