Kείμενο και φωτογραφίες: Melissa Hekkers

Η πρώτη συζήτηση που κάνω με έναν πρόσφυγα σχεδόν πάντα ξεκινά με ένα από τα δύο ερωτήματα: «Γιατί φύγατε από τη χώρα σας» ή «Πώς καταλήξατε στην Κύπρο;» Αυτές οι ερωτήσεις είναι συχνά πολύ δύσκολες να απαντηθούν, ειδικά επειδή είναι συνδεδεμένες με τραύμα και θλίψη.

Κατά τον ίδιο τρόπο, το ίδιο το ταξίδι είναι συχνά περίπλοκο και σίγουρα δεν είναι τόσο απλό να φύγεις από την πατρίδα σου και να βρεις άμεση ασφάλεια. Ένας φίλος, όταν επέστρεψε από εθελοντισμό με πρόσφυγες στην Ελλάδα, μου διηγηθηκε μια ιστορια ενός νεαρού από το Αφγανιστάν που αναπαράστησε το περιπλοκο ταξίδι του σε ένα κομμάτι χαρτι ενώ καθόταν σε έναν ελαιώνα στην Λέσβο.

Περιγράφοντας το ταξίδι του, ο νεαρός άνδρας ζωγραφισε ένα γαϊδούρι για να περιγράψει το ταξιδι του μέσω του Αφγανιστάν, τα ιδια του τα πόδια για να περιγράψει το ταξίδι του στο Ιράν, λεωφορεία για να περιγράψει το ταξίδι του στην Τουρκία και τέλος μια βάρκα για να περιγράψει το ταξίδι του προς το νησί της Λέσβου .

Οι απομονωμένες εικόνες των προσφύγων που καταφθάνουν στις ακτές της Ελλάδας και της Ιταλίας σε βάρκες και οι διαταραγμένες εικόνες παιδιών που ζουν σε προσφυγικους καταυλισμους είναι μόνο στιγμιότυπα της ζωής και των αφηγήσεων ανθρωπων που ζουν σε κίνηση και σπάνια δικαιώνουν τους αγώνες τους.

Πρόσφατα, βρήκα τον εαυτό μου στην καρδιά της Πάφου στο σπίτι της οικογένειας Ferya, μιας επταμελούς οικογένειας που υποστηρίζει η Caritas στην Πάφο. Είναι μία από τις σαράντα οικογένειες προσφύγων που υποστηρίζει η Caritas με τρόφιμα, νομικές συμβουλές και ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Μόλις φθάνω, η ατμόσφαιρα μοιαζει με ένα τυπικό οικογενειακό πρωινό του Σαββάτου. Καθώς γνωριζουμε ο ενας τον άλλο, ακούω τα περιστατικά της εβδομάδας. Η νεώτερη κόρη της οικογενειας Ferya έσπασε το χέρι της στο σχολείο. Είναι σε γύψο, αλλά εξακολουθεί να έχει ένα χαμόγελο στο πρόσωπό της. Μιλάμε για το κρύο που υποχωρει σιγα σιγα, καθώς δείχνουν τα σεντόνια που ντύνουν τα τζάμια. Και τελικά αρχίζουμε να μιλάμε για το πώς έφτασαν στο νησί.

Παρόμοια με την ιστορία του νεαρού από το Αφγανιστάν, το ταξίδι τους είναι περίπλοκο. Ως τρίτης γενιάς Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, το πιο πρόσφατο «σπίτι» τους ήταν στη Συρία, όπου γεννήθηκε ο κυριος και η κυρια Ferya. Ωστόσο, τα τελευταία επτά χρόνια, από τότε που η οικογενεια έφυγε από τη Συρία αναζητώντας ασφαλέστερο σπίτι, ταξίδεψαν σε επτά χώρες πριν βρουν μερικό καταφύγιο στο νησί μας.

Μιλάμε για τις εμπειρίες τους στην Ιορδανία και την Αίγυπτο και τις προκλήσεις τους εκεί ως Παλαιστίνιοι. Αποκάλυψαν ότι το τέταρτο παιδί τους γεννήθηκε στη Γάζα κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης Ισραήλ-Γάζας, ανάμεσα σε βόμβες.Αναγκασμένοι να αναχωρήσουν από τη Γάζα, η οικογένεια επέστρεψε στην Αίγυπτο και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Τεχεράνη και τελικά στην Τουρκία, όπου κατάφεραν να φτάσουν στην πρώτη στάση τους στην Ευρώπη, την Ελλάδα.

Είναι εδώ όπου διασταυρώνεται η πορεία μας. Κατέληξαν στη Λέσβο, όπου και εγώ είχα περάσει αρκετό καιρό το 2015 εργαζόμενη ως εθελοντής σε ένα καταυλισμό προσφύγων που ονομάζεται Μόρια. Όπως περιγράφουν το καταυλισμό και την εμπειρία τους εκεί, θυμάμαι την ατελείωτη εισροή ανθρώπων που περπατούσαν στο απότομο λόφο που οδηγούσε στους θαλάμους εγγραφής. Θυμάμαι το κρύο και τις ανεπαρκείς σκηνές και τις προμήθειες τροφίμων. Νιώθω την εμπειρία της οικογένειας πάρα πολύ έντονα και αναρωτιέμαι αν είχαμε ήδη διασταυρώσει μονοπάτια.

Για σχεδόν δύο χρόνια, η οικογένεια Ferya έζησε σε διάφορους καταυλισμούς στην Ελλάδα. Μαρτυρήσαν ακόμη και το κλείσιμο των συνόρων στο χωριό της Ιδωμένης, κοντά στη Μακεδονία, εμποδίζοντας τους μετανάστες να ταξιδεύουν βόρεια προς την Ευρώπη. Μία φρικτή εκκένωση του κοντινού καταυλισμού είχε πραγματοποιηθεί τότε.

Κάποια στιγμή, μια από τις ερωτήσεις που καταφέρνω να μουρμουρίσω είναι πώς έχουν υπομείνει όλες αυτές τις δοκιμασίες, ειδικά με πέντε ανήλικα παιδιά. Χρησιμοποίησαν μία λέξη και ένα χαμόγελο για να απαντήσουν: «χιούμορ». Δεν είναι ασυνήθιστο να χρησιμοποιούμε το χιούμορ ως ένα τρόπο επιβίωσης, έναν αμυντικό μηχανισμό που μπορεί να μας προστατεύσει από την αποκτήνωση και την ακινησία. "Κανένας δεν είναι περήφανος που είναι πρόσφυγας", μου είχε πει κάποτε ένας πρόσφυγας. Αυτή η δήλωση παίρνει τεράστιες διαστάσεις στο μυαλό μου όταν συναντώ και κάνω συνεντεύξεις με εκτοπισμένα άτομα.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων επτά μηνών που προσπαθεί η οικογενεια να κάνει την Πάφο το νέο τους σπίτι, η οικογένεια Ferya έγραψε τα παιδιά της σε ελληνικό σχολείο. Τα πιο μεγάλα τους παιδιά είναι τα μόνα μέλη της οικογένειας που μπορούν να επικοινωνούν στα ελληνικά και μιλούν με περηφάνεια. Παιδιά σε αυτή τη θέση συχνά αναγκάζονται να μεγαλώσουν πολύ γρήγορα επειδή πιέζονται να μεταφράσουν για τους γονείς τους πολλά θέματα, συμπεριλαμβανόμενα και ευαίσθητα θέματα.

Ταυτόχρονα, η οικογένεια αντιμετωπίζει τις μακροχρόνιες προκλήσεις που συνδέονται με τη χρόνια ασθένεια της κόρης τους: τον διαβήτη. Το οικονομικό βάρος που συνδέεται με τη διαχείριση μιας χρόνιας ασθένειας ενισχύει τις αβεβαιότητες της καθημερινής ζωής της οικογένειας. Η ινσουλίνη, οι ιατρικές προμήθειες, η συνεπής ιατρική περίθαλψη είναι δύσκολα πρόσβασιμη και ο κύριος και η κυρία Feyra μπορεί να αναγκαστούν να επιλέξουν μεταξύ πληρωμής ενοικίου και πληρωμής για ινσουλίνη, μια επιλογή που κανένας γονέας δεν θα έπρεπε να κάνει.

Με διστακτικό χαμόγελο, η κόρη τους εξηγεί ότι δεν της αρέσει να μιλάει για την ασθένειά της επειδή αισθάνεται σαν να είναι βάρος για τη μητέρα της: «Πώς μπορώ να πω στη μαμά μου πώς αισθάνομαι. Έχει ήδη αγωνιστεί για τόσα πολλά; " Συγκινούμαι με την ταπεινότητα αυτού του νεαρού κοριτσιού καθώς παρουσιάζει απίστευτη δύναμη και ανθεκτικότητα.

Αναχωρώ από το σπίτι τους αφού ήπια το πρωινό τσάι μου και το σπιτικό "mahalabia", μια πουτίγκα γάλακτος με τριαντάφυλλο και εκχύλισμα πορτοκαλιού. Αυτό το πρωινό θα παραμείνει για πάντα χαραγμένο στο μυαλό μου. Γιατί όσο και αν αισθάνθηκα μέρος της οικογένειας, όσο και να αγκάλιασα την ιστορία τους και όσο και να αισθάνθηκα ανθρώπινα ισότιμα με την οικογένεια, ξέρω ότι η ζωή μας βασίζεται σε πολύ διαφορετικά θεμέλια. Αδικαιολόγητα θεμέλια, ίσως.

Eυχαριστούμε θερμά τη Caritas για τη συνεργασία με την AVANT GARDE και τη δημοσίευση των συνεντεύξεων.