Ο Βασιλεύς Δημήτριος

Ώσπερ ου βασιλεύς, αλλ’ υποκριτής, μεταμφιέννυται χλαμύδα φαιάν αντί της τραγικής εκείνης, και διαλαθών υπεχώρησεν.

Πλούταρχος, Βίος Δημητρίου

Σαν τον παραίτησαν οι Μακεδόνες

κι απέδειξαν πως προτιμούν τον Πύρρο

ο βασιλεύς Δημήτριος (μεγάλην

είχε ψυχή) καθόλου — έτσι είπαν —

δεν φέρθηκε σαν βασιλεύς. Επήγε

κ’ έβγαλε τα χρυσά φορέματά του,

και τα ποδήματά του πέταξε

τα ολοπόρφυρα.

Με ρούχ’ απλά ντύθηκε γρήγορα και ξέφυγε.

Κάμνοντας όμοια σαν ηθοποιός

που όταν η παράστασις τελειώσει,

αλλάζει φορεσιά κι απέρχεται.

Αυτό που χαρακτηρίζει την ποίηση του Καβάφη είναι η βαθιά του πίστη πως η ενδεδειγμένη στάση κάθε ανθρώπου μπροστά στην ήττα, είναι η αξιοπρέπεια και ο αυτοσεβασμός - ότι συνοψίζει και το γνωστό «Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, / αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που χάνεις».

Σ’ αυτό το λιγότερο γνωστό του ποίημα για τον Δημήτριο Α΄ τον Πολιορκητή, ο ποιητής φαίνεται να ανοίγει μια χαραμάδα παραδοχής πως για κάποιους ανθρώπους, το τέλος μιας κατάστασης δεν έρχεται όταν οι άλλοι θεωρούν πως έχει επέλθει.

Ήταν μια τέτοια περίπτωση ο Δημήτρης Χριστόφιας.

Ένας αμφιλεγόμενος τέως Πρόεδρος, που δίχασε όσο κανείς άλλος στα χρονικά της Κυπριακής Δημοκρατίας, κηδεύτηκε χτες. Ο θανατός του υπήρξε άλλη μια υπενθύμιση της μεγάλης υπερβολής και υποκρισίας που διαχρονικά μας χαρακτηρίζει. Αγιογραφίες και παιάνες για το μεγαλείο του, πικρία για την υστεροφημία του, φαρισαϊσμός από τους πολιτικούς του αντιπάλους και σύντομα εικάζω μετονομασίες δρόμων, λεωφόρων και αθλητικών κέντρων.

Ωσάν η θλιβερή του διακυβέρνηση του να μην υπήρξε ποτέ, ωσάν οι προθέσεις να κρίνονται σημαντικότερες από το αποτέλεσμα. Μια τέτοια παραδοχή δεν είναι βλασφημία που προσβάλλει τη μνήμη ενός νεκρού. Είναι απλά μια ψύχραιμη ανάγνωση που διαχωρίζει τον πολιτικό από τον άνθρωπο.

Γιατί το “ο αποθανών δεδικαίωται” έχει πολλές φορές παρερμηνευτεί. Η ουσία της φράσης βρίσκεται στο δεύτερο μέρος της: o αποθανών δεδικαίωται από της αμαρτίας. Δεν δικαιώνεται δηλαδή για τα λάθη του, αλλά έχοντας πεθάνει, δεν βρίσκεται σε θέση να αμαρτήσει άλλο.