Φωτογραφία εξωφύλλου: Γιάννης Κούρτογλου

Αν και δεν κατάγεται από την περιοχή εντούτοις ο τόπος αυτός λειτουργεί από το 1975 μέχρι και σήμερα ως σημείο αναφορά στη ζωή και την τέχνη της. Οι μνήμες, τα καλοκαίρι με την γιαγιά, τα παιδικά χρόνια, οι διακοπές, η επαφή με τους μύθους και την ιστορία, το Νέο Χωριό του Ακάμα και το Νέο Χωριό Κυθρέας αποτέλεσαν την αφορμή και την έμπνευση για το εξαιρετικό πρότζεκτ «Ακαμαντίς | Head & Hand» που παρουσιάζεται αυτή την περίοδο στο στο Τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο Μάριον-Αρσινόης της Πόλης Χρυσοχούς και στο ξενοδοχείο Άνασσα.

Μιλήστε μας για αυτό το ξεχωριστό πρότζεκτ που έχουμε την ευκαιρία να δούμε αυτή την περίοδο; Από ποια ανάγκη γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας του, γιατί επιλέξατε αυτό τον τίτλο και τι εκφράζεται μέσα από αυτό;

Το πρότζεκτ «Ακαμαντίς | Head & Hand» είναι ένα έργο άρρηκτα συνδεδεμένο με τα προσωπικά μου βιώματα στην ευρύτερη περιοχή του Ακάμα, ξεκινώντας από την παιδική μου ηλικία και τις περιδιαβάσεις μου εκεί φτάνοντας μέχρι το σήμερα. Μπορώ να πω ότι βρισκόταν για καιρό στα σπάργανα και τώρα να έφτασε η στιγμή της υλοποίησής του. Είναι ένα έργο σε διαρκή εξέλιξη που εστιάζει και αγγίζει θέματα, που σχετίζονται με το περιβάλλον, την ιστορία, την οικολογία, τον φεμινισμό, την τεχνολογία και την  κοινωνία, αλλά και το πώς όλες αυτές οι έννοιες διαπλέκονται και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Όσον αφορά στον τίτλο, το πρώτο μέρος «Ακαμαντίς» προέρχεται από το ενδημικό φυτό της Κύπρου «Κενταύρεια η Ακαμαντίς», ενώ το δεύτερο “Head & Hand” είναι αναφορά σε μια σειρά από πρότζεκτ που υλοποιήθηκαν στην Κύπρο και στο εξωτερικό που ξεκίνησαν το 2016. Οι απαρχές ωστόσο της κεντρικής ιδέας μπορούν να ανιχνευτούν στο έργο «Το νερό της: Κρήνες και πηγές της Λευκωσίας» που υλοποιήθηκε το 2015 και σχετιζόταν με τον εντοπισμό νεκρών σημείων νερού των σύγχρονων πόλεων, όπως κρήνες, βρύσες, σιντριβάνια, που κάποτε αποτελούσαν σημεία συνάντησης και συναναστροφής των ανθρώπων σε μία προσπάθεια ενεργοποίησής τους. Σε όλα τα παραπάνω έργα ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην εμπλοκή της τοπικής κοινότητας, ενώ σε όλα θίγονται θέματα πολιτικά, κοινωνικά, προσωπικά. Στο προηγούμενο έργο μου με τίτλο “Head and Hand – Kairos”, που πραγματοποιήθηκε το 2020 στην Τήνο, κεντρική ιδέα ήταν η αφύπνιση σχετικά με την “ανάπτυξη” στις Κυκλάδες και τη βιωσιμότητα, αλλά και την σχέση μας με την τουριστική βιομηχανία και στο πώς εμείς αντιδρούμε, ζητήματα που θίγονται και στο τρέχον έργο με αναφορά στην περιοχή του Ακάμα.

Συγκεκριμένα, τι θα λέγατε πως είναι "Ακαμαντίς | Head and Hand";

Το «Ακαμαντίς | Head & Hand» θα έλεγα πως είναι μια πρόσκληση στους επισκέπτες να βιώσουν την περιοχή του Ακάμα με τρόπους διαφορετικούς, να αφουγκραστούν το περιβάλλον, τους μύθους και τις ιστορίες του και να περιηγηθούν στον τόπο ακολουθώντας τις νέες αφηγήσεις που το έργο παράγει. Γενικότερα, το έργο αυτό είναι μια ακαθόριστη κίνηση της ύπαρξης και των γεγονότων στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Το πρότζεκτ εστιάζει ιδιαίτερα στη σχέση του στοιχείου του νερού με τους μύθους, στη χρήση του νερού σε ταφικές τελετουργίες και σε λατρευτικές πρακτικές, αλλά και ως προέκταση στη σχέση του ανθρώπου με τους περιοδικούς κύκλους της ζωής και της φύσης. Στόχος του είναι να ανοίξει έναν διάλογο, θίγοντας ποικίλα ζητήματα, όπως η δύναμη της φύσης, τα δίκτυα, η μνήμη, η λήθη και η σχέση μηχανής και ανθρώπου, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η καίρια σημασία της βιωσιμότητας, αλλά και της πολλαπλής αξίας της περιοχής του Ακάμα.

Τι θα θέλατε να κερδίσει ο κάθε ένας που έρχεται σε επαφή με αυτή την δουλειά σας και το βλέπει το κάθε ένα έργο;

Κάθε επισκέπτης του έργου θα ήθελα να αισθανθεί τις συνδέσεις μεταξύ των διαφορετικών πεδίων που προανέφερα. Το έργο αυτό είναι προϊόν χρόνιας έρευνας με διεπιστημονικό χαρακτήρα, καθώς είναι διαρκής η συνεργασία μου με ανθρώπους που προέρχονται από διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Πέραν όμως από αυτό το άνοιγμα που επιδιώκεται, είναι η ίδια η βιωμένη εμπειρία όσων έρχονται και θα έρθουν σε επαφή με το έργο που το αναδεικνύει και του δίνει υπόσταση. Στοιχεία όπως ο φεμινισμός, η οικολογία, η έννοια της φροντίδας και ο μύθος, διαπλέκονται δημιουργώντας μια οργανική ενότητα που εγείρει ερωτήματα, ενώ παράλληλα επιτρέπει την ανάδυση διαλόγου, την εναλλαγή συζητήσεων και τον επαναπροσδιορισμό νοημάτων.

Δουλεύοντας σε ένα πρότζεκτ/έργο σας απασχολεί πως αυτό θα το επικοινωνήσετε με το κοινό ή θεωρείτε πως η τέχνη είναι για την τέχνη;

Πάντοτε μέσα από τα έργα μου θέλω και επιδιώκω να υπάρχει σύνδεση και επικοινωνία με το κοινό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, που το έργο παράγεται και εξελίσσεται στην επαρχία, σε ένα φυσικό περιβάλλον, προτεραιότητα ήταν εξαρχής να ωφεληθεί η ίδια η τοπική κοινωνία πολιτισμικά. Το ίδιο το έργο διαμορφώνεται μέσα από τις βιωμένες εμπειρίες των κατοίκων της περιοχής και των επισκεπτών και χωρίς αυτές θα έμενε μετέωρο, χωρίς λόγο ύπαρξης. Οι ίδιες αυτές εμπειρίες, τα ποικίλα αφηγήματα των κατοίκων και οι διαφορετικές οπτικές και αναγνώσεις των επισκεπτών είναι που δίνουν στο έργο τη δυναμική του διάσταση. Επομένως, σίγουρα όχι τέχνη για την τέχνη, αλλά γιατί όχι τέχνη για τη ζωή, μια ζωή όμως που βιώνεται ως τέχνη.

Πώς λειτουργεί πιστεύετε μία τέτοια καλλιτεχνική δράση σε «αμύητους» θα λέγαμε επισκέπτες;

Η επαφή και η σύνδεση με το έργο «Ακαμαντίς | Head & Hand» δεν απαιτεί κάποια πρότερη γνώση ή εμπειρία. Αν ο επισκέπτης αφεθεί σε αυτό που η ίδια η φύση έχει να προσφέρει θα μπορέσει να αφουγκραστεί και να αισθανθεί και το ίδιο το έργο. Μέσα από το συγκεκριμένο πρότζεκτ και τις επιμέρους δράσεις του, παρουσιάζεται ένας χάρτης που λειτουργεί ως κύριο μέρος του και προωθεί την έννοια του “slow walking”, καθώς ο επισκέπτης καλείται να σταθεί λίγο παραπάνω σε όσα τον περιβάλλουν και να βιώσει με τρόπο ουσιαστικό το περιβάλλον. Ανοίγει έτσι ένας ενεργός διάλογος με τη φύση γύρω του, ενώ οι αφηγήσεις που γεννιούνται και τα σύμβολα που δημιουργούνται αποκτούν μια εμβέλεια που ξεπερνά τα όρια του ίδιου του τόπου, αποκτώντας μια υπερτοπική διάσταση.

Θα πραγματοποιηθούν και κάποιες ξεναγήσεις. Πότε θα γίνουν και τι θα βιώσει εκεί ο επισκέπτης;

Στο πλαίσιο του πρότζεκτ θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις στην περιοχή της Πόλης Χρυσοχούς και του Ακάμα. Η πρώτη θα διεξαχθεί την ερχόμενη Παρασκευή 25 Αυγούστου στις 17:00 από την Αντιγόνη Μιχαήλ και την Χριστίνα Λάμπρου. Οι ξεναγήσεις αυτές στοχεύουν στο να αναδείξουν τις ποιότητες του έργου και την αξία του προσωπικού βιώματος, επιτρέποντας στον επισκέπτη να γίνει μέτοχος μιας συλλογικής και προσωπικής συναισθηματικής εμπειρίας. Περισσότερες πληροφορίες για τις υπόλοιπες ξεναγήσεις και άλλες εκδηλώσεις θα ανακοινωθούν σύντομα.

Θεωρείτε πως τα χρόνια που περάσατε ως παιδί τις διακοπές σας στην περιοχή του Ακάμα λειτούργησαν ως έμπνευση για την καλλιτεχνική σας πορεία στην συνέχεια και σας οδήγησαν προς την έκφραση μέσω της τέχνης;

Η σύνδεση μου με την περιοχή του Ακάμα και της Πόλης Χρυσοχούς ξεκινά από την παιδική μου ηλικία και διατηρεί έως σήμερα μία συνέχεια. Από το 1975 και μετά, που ερχόμουν με τη γιαγιά και τα ξαδέρφια μου για κατασκήνωση στα Λουτρά της Αφροδίτης, κάθε χρόνο επιστρέφω σε αυτόν τον τόπο, ο οποίος αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς στη ζωή μου. Δεν θυμάμαι κάποια χρονιά που να μη βρέθηκα εκεί έστω για λίγο και αυτή η σχέση μέσα στα χρόνια καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την καλλιτεχνική μου πορεία και αναζήτηση. Επίσης, το τελετουργικό και το ερωτικό στοιχείο που χαρακτηρίζει την περιοχή και ο τρόπος που αυτό αναδεικνύεται μέσα από τους μύθους και τις ιστορίες νομίζω ότι ασκεί μία διαρκή επιρροή στην δουλειά μου. Η εικαστική μου πορεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το φυσικό και το αστικό περιβάλλον, ενώ το ίδιο το έργο μου συνιστά ένα σύμπλεγμα ιδεών όπου η φύση διαπλέκεται με κοινωνικά και πολιτικά θέματα με σκοπό την αναζήτηση νέων οπτικών και την παραγωγή νέων αφηγήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στην αξία της κοινότητας.

Υπάρχει μία ενδιαφέρουσα προσωπική σας σχέση με την ευρύτερη περιοχή της χερσονήσου του Ακάμα και το Νέο Χωριό. Θα θέλατε να την μοιραστείτε μαζί μας;

Η γιαγιά μου η Ειρηνού, η οποία αναλάβανε τις διακοπές εφτά εγγονιών της στα λουτρά της Αφροδίτης, φροντίζοντας για την φύλαξη και την ψυχαγωγία τους, καταγόταν από το κατεχόμενο Νέο Χωριό Κυθρέας. Λόγω των τακτικών επισκέψεων στο Νέο Χωριό της Πάφου οι δύο κοινότητες ήρθαν σε μια πιο στενή επαφή που τη χαρακτήριζε η συνεργασία και η αλληλοβοήθεια, και αναπτύχθηκαν σταδιακά σχέσεις μεταξύ των κατοίκων των δύο χωριών με αποτέλεσμα την αδελφοποίησή τους. Τα στοιχεία που συνέδεσαν τις δύο κοινότητες ήταν πρωτίστως πολιτισμικά και όχι τόσο γεωγραφικά, μιλάμε δηλαδή για μία ξεκάθαρα πολιτισμική συγγένεια. Δεν ήταν η τοπικότητα ούτε η χωρική γειτνίαση που έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο, αλλά μία αίσθηση δεσμού που βασιζόταν κυρίως σε κοινές στάσεις, αντιλήψεις, εμπειρίες και βιώματα. Οι εκτοπισμένοι βρήκαν στην ευρύτερη περιοχή του Ακάμα έναν άλλο τόπο, οικείο, όπου οι άνθρωποι είχαν παρόμοια νοοτροπία και συνήθειες, με το νερό  και το «υδατικό στρες» να παίζει κυρίαρχο ρόλο αφού τα καλοκαίρια ειδικά στη δεκαετία του 1990 υπήρχαν διακοπές του τρεχούμενου νερού μέρα παρά μέρα. (Το νερό της εν λόγω περιοχής, πιστεύεται ότι έχει χαλαρωτικές και αναζωογονητικές ιδιότητες). Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι η κατεχόμενη τώρα Κυθρέα ήταν γνωστή από παλιά ως Νερομάνα λόγω του γνωστού της Κεφαλόβρυσου που θεωρούνταν η μεγαλύτερη πηγή τρεχούμενου νερού στην Κύπρο. Οι κάτοικοι της Κυθρέας χαρακτηρίζονταν πάντοτε για τη στενή τους επαφή με το στοιχείο του νερού, αναγνωρίζοντας τη ζωοφόρο δύναμή του. Με έναν μυστήριο τρόπο το στοιχείο του νερού παίζει στο δικό μου έργο πρωτεύοντα ρόλο.

Τι είναι αυτό που αγαπάτε τόσο πολύ σε αυτή την περιοχή;

Είναι δύσκολο να ξεχωρίσω και να κατανοήσω τι αγαπώ περισσότερο στην περιοχή αυτή, τα βιώματα, οι εικόνες, τα τοπία, το φυσικό περιβάλλον -τα δέντρα, τα πουλιά, τα ζώα, η θάλασσα, το φαγητό  που όλα μαζί συνθέτουν την ξεχωριστή αίσθηση που έχω για αυτόν τον τόπο. Η ιδιαίτερη σχέση μου με την ευρύτερη περιοχή του Ακάμα είναι αποτέλεσμα μιας συνδιαλλαγής με τον εσώτερο εαυτό μου, η οποία βιώνεται με πολλαπλούς και διαφορετικούς τρόπους κάθε φορά που την επισκέπτομαι. 

>> Το εικαστικό έργο Akamantis | Head and Hand της Κυριακής Κώστα σχεδιάζει περιπάτους στην Πόλη Xρυσοχούς και στην ευρύτερη περιοχή του Ακάμα.

Παρασκευή 25.08.2023

Ώρα: 5.00 μ.μ Ξενοδοχείο Άνασσα

6.00 μ.μ. Τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο Μάριoν-Αρσινόη,

7.15 μ.μ Δημαρχείο Πόλεως Χρυσοχούς (πίσω αυλή και αίθουσα συνεδριάσεων)

Τηλεφωνική κράτηση: 26322955, 26321321 ή στο email: [email protected]. 

Στην Αγγλική και Ελληνική γλώσσα.

Με αφετηρία τους χώρους και τις θεματικές των εκθέσεων και σταθμούς σε σημεία θέασης – κλειδιά για το εικαστικό πρότζεκτ, η διαδρομή θα ακολουθήσει τα υπόγεια ρέματα των πέντε ποταμών που χύνονται στον κόλπο Χρυσοχούς. Μέσα από την περιδιάβαση αυτή, προκύπτει μια νέα ανάγνωση για την περιοχή με κεντρικά σημεία αναφοράς την ιστορία, τους μύθους, το νερό και την οικολογία.

Δημιουργώντας νέους συσχετισμούς με τον τόπο και τις ιστορίες του, η περιήγηση στοχεύει στην εμπλοκή της κοινότητας στην ερευνητική διαδικασία και τη δημιουργία ενός δικτύου μεταξύ των κατοίκων και των επισκεπτών που θα στρέψει τα βλέμματα στο σημαντικό ρόλο του ανθρώπου ως μέλος πλέον της βιοτικής κοινότητας του τόπου.

Στην ερευνητική μας ομάδα είναι ο Δήμαρχος Πόλης Χρυσοχούς Γιώτης Παπαχριστοφή, ο Λαϊκός Καλλιτέχνης Αντρέας Μοδίτης, η εκπαιδευτικός και ποιήτρια Κυριακή Δράκου, ο ιστορικός Σωφρόνης Λαζάρου, ο πρώην φύλακας του μουσείου κύριος Αντρέας Συμεωνίδης και ο δάσκαλος κύριος Γιώργος Γεωργίου.

Οι διαδρομές και οι συζητήσεις είναι βασισμένες στον χάρτη που σχεδιάστηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Ακαμαντίς | Head & Hand» και ενώνει τους εκθεσιακούς χώρους με την ευρύτερη περιοχή και με σημεία όπου έχουν εντοπιστεί πηγές νερού.

Επιμελητές Ξενάγησης: Αντιγόνη Μιχαήλ: Αρχαιολόγος – ξεναγός, ειδικός σε θέματα Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Δρ. Χριστίνα Λάμπρου: Ιστορικός Τέχνης

Έρευνα και Οργάνωση: Μαργαρίτα Κουάλη Σύμβουλος Τμήματος Αρχαιοτήτων, Κωνσταντίνος Περικλέους, Terra Cypria: Βιολόγος – Επιστήμονας Διατήρησης και Άγριας Ζωής Δρ. Μαίρη Αθανασίου: Γεωλόγος Παλαιοντολόγος

Κυριακή Κώστα: Εικαστικός / Ερευνήτρια

Υποστηρικτές: Δήμος Πόλης Χρυσοχούς, Visit Cyprus, Οινοποιείο Vasilikon, Thanos Hotels 

Ακαμαντίς | Head & Hand

Μέχρι 27 Οκτωβρίου 2023

Επιμέλεια εκθέσεων: Ευαγόρας Βανέζης, Δρ. Μόνικα Ασημένου

Επιμέλεια Χάρτη: Δρ. Χριστίνα Λάμπρου

Στο Τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο Μαρίου-Αρσινόης στην Πόλη Χρυσοχούς η καλλιτέχνις, εμπνεόμενη από τα αρχαιολογικά ευρήματα, καθώς και από άλλα αντικείμενα που μαρτυρούν τελετές εξαγνισμού και την άμεση συσχέτιση του νερού με νεκρώσιμες ακολουθίες, προτείνει μια σειρά από έργα - σύγχρονα αφιερώματα για την ίαση και αποκατάσταση της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον. Αρχαίοι αγωγοί νερού από ανασκαφές του Τμήματος Αρχαιοτήτων, οι οποίοι παρουσιάζονται στην έκθεση, μαρτυρούν τις ενέργειες και τις επεμβάσεις του ανθρώπου στην προσπάθεια του να καταστήσει τον τόπο κατοικήσιμο. Η ταινία μικρού μήκους του Άλεξ Ιωάννου, με τίτλο “No Drop to the Sea”, που φιλοξενείται στην έκθεση, λειτουργεί συμπληρωματικά, καθώς διερευνά, μέσα από τη φωνή του Βραχίμη Ιωάννου, τα τεχνικά επιτεύγματα σχετικά με τις υποδομές νερού που μεταμόρφωσαν τη χερσόνησο του Ακάμα και την περιοχή της Πάφου στα μέσα του 20ού αιώνα. Με τα παραπάνω δημιουργείται ένας διάλογος που ενώνει το παρελθόν με το παρόν.

Τα έργα στο ξενοδοχείο Άνασσα μαρτυρούν μια πιο ενδόμυχη ενασχόληση της Κώστα με το θέμα της ροής του χρόνου και τον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ του πραγματικού και του φανταστικού. Η καλλιτέχνις εισέρχεται στις αποθήκες του ξενοδοχείου Άνασσα για να συλλέξει υλικά, άχρηστα πλέον για το ξενοδοχείο, όπως κλινοσκεπάσματα και διάφορα μέταλλα, τα οποία επαναχρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη για τα έργα της τοποθετώντας τα σε νέο κύκλο ζωής. Οι φόρμες των γλυπτικών έργων, καθώς και οι εικόνες που δημιουργεί η καλλιτέχνις, βρίσκονται στο μεταίχμιο της αναπαράστασης και της αφαίρεσης και μας μεταφέρουν σε έναν κόσμο, όπου ο άνθρωπος συνυπάρχει με μυθικές και εξωπραγματικές δυνάμεις. Παράλληλα με τα έργα αυτά, ανοίγει έναν διάλογο με την κοινότητα και τον γλύπτη Α. Μοδίτη, εκθέτοντας έργα δικά του και δίνοντάς τους άλλη χροιά και υλικότητα. Τέλος, ένας ειδικά σχεδιασμένος χάρτης ενώνει τους εκθεσιακούς χώρους με την ευρύτερη περιοχή και με σημεία όπου έχουν εντοπιστεί πηγές νερού. Μέσα από την περιδιάβαση αυτή, προκύπτει μια νέα ανάγνωση για την περιοχή με κεντρικά σημεία αναφοράς τους μύθους, το νερό και την οικολογία.

Εκθέσεις:

Χώρος 1: Τοπικο Αρχαιολογικο Μουσείο Μαρίου-Αρσινόης, Πόλη Χρυσοχούς    

Χώρος 2: Ξενοδοχείο Άνασσα  

Ώρες Λειτουργίας Μουσείου:

Δευτέρα - Παρασκευή: 08:30 - 16:00 

Σάββατο: 09:00 - 15:00 Κυριακή 

Δημόσιες Αργίες: κλειστό