Γιάννη Καραούλη, τι θα δούμε στις Αποθήκες του ΘΟΚ;

«Το μεγαλύτερο μου σφάλμα είναι που δεν είμαι πια παιδί»

14 Jan 2020

Την Κυριακή, 19 Ιανουαρίου «Το παράδειγμα του Δόκτορα Κόρτσακ» ανεβαίνει στις Αποθήκες του ΘΟΚ και ο σκηνοθέτης της παράστασης, Γιάννης Καραούλης, μας προϊδεάζει για το τι θα δούμε

Ο Γιάνους Κόρτσακ γεννήθηκε το 1878. Ήταν συγγραφέας, παιδίατρος, κοινωνικός ακτιβιστής, παιδαγωγός και πρωτοπόρος σε ό,τι αφορά στα δικαιώματα των παιδιών. Ίδρυσε ένα ορφανοτροφείο για εβραιόπουλα στη Βαρσοβία το 1911. Όταν οι ναζί τον ανάγκασαν να το μεταφέρει στο γκέτο της Βαρσοβίας, ο Κόρτσακ συνέχισε το έργο του. Τον Αύγουστο του 1942 ο Κόρτσακ και τα 200 του παιδιά μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης στην Τρεμπλίνκα. Παρόλο που είχε την ευκαιρία να σωθεί, ο Κόρτσακ αρνήθηκε να εγκαταλείψει τα παιδιά.

«Το παράδειγμα του Δόκτορα Κόρτσακ» από τον Σκωτσέζο συγγραφέα Ντέιβιντ Γκρεγκ, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Κύπρο στις Αποθήκες του ΘΟΚ και ο σκηνοθέτης της παράστασης, Γιάννης Καραούλης, μας προϊδεάζει για το τι θα δούμε.

σγσγγσ

Καλησπέρα Γιάννη. Πώς οδηγηθήκατε στον Δόκτορα Κόρτσακ και τι είναι αυτό που σας ενέπνευσε στην ιστορία του;

Γνωρίσαμε τον Κόρτσακ μέσω του θεατρικού έργου του David Greig «Το παράδειγμα του Δόκτορα Κόρτσακ». Από εκεί ξεκίνησε μια έρευνα γι’ αυτήν τη σπουδαία προσωπικότητα. Πολωνοεβραίος γιατρός, συγγραφέας, δημοσιογράφος, παιδαγωγός, ιδρυτής ορφανοτροφείων που έμεινε εκτός των άλλων γνωστός στην ιστορία γιατί αρνήθηκε να εγκαταλείψει τα 192 παιδιά του ορφανοτροφείου του στο γκέτο της Βαρσοβίας και τα ακολούθησε στο στρατόπεδο εξόντωσης της Τρεμπλίνκα. Όμως, ο Κόρτσακ είναι μια προσωπικότητα που εμπνέει και συγκινεί και για τον τρόπο που έζησε, για την αφιέρωσή του στα παιδιά, για τις καινοτόμες -όχι μόνο για την εποχή του αλλά και για εμάς σήμερα- ιδέες του στον τομέα των δικαιωμάτων του παιδιού, για τη σκέψη του, τα μυθιστορήματά του προς νεαρούς και μεγαλύτερους αναγνώστες και τα γραπτά του. Για την επιμονή του, παρά τις αντίξοες ιστορικές συνθήκες, να συνεχίσει να ονειρεύεται και να δουλεύει για έναν κόσμο όπου θα σέβονται το παιδί και τα δικαιώματά του, όπου το παιδί δεν θα αντιμετωπίζεται σαν κατώτερος, ατελής άνθρωπος ή εν δυνάμει άνθρωπος του αύριο, αλλά άνθρωπος τώρα, αυτήν τη στιγμή.

ο Κόρτσακ είναι μια προσωπικότητα που εμπνέει και συγκινεί για τον τρόπο που έζησε και για τις καινοτόμες -όχι μόνο για την εποχή του αλλά και για εμάς σήμερα- ιδέες του στον τομέα των δικαιωμάτων του παιδιού

Στην παράσταση που ανεβαίνει 19 του μήνα, τι θα δούμε;

Θα δείτε τη σκηνική μεταφορά του έργου του Greig. Το έργο αφορά στις τελευταίες ημέρες στο ορφανοτροφείο του Κόρτσακ στο γκέτο της Βαρσοβίας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην κοινότητα που έχει χτίσει ο «γερο-γιατρός» εκεί – σε μια «νησίδα» όπου τα παιδιά έχουν φωνή, δικό τους δικαστήριο, δική τους εφημερίδα, μια συνθήκη που ακούγεται ουτοπία και εξαίρεση ούτως ή άλλως, πόσο μάλλον στον ασφυκτικό κλοιό της πραγματικότητας που χτίζουν οι ναζί γύρω τους- έρχεται ένα νέο μέλος, ένα παιδί των δρόμων, ο Άτζιο. Η παρουσία του, ξυπνάει στον Κόρτσακ όλες εκείνες τις αμφιβολίες για το ποιο είναι το νόημα να μεγαλώνει τα «παιδιά» του για έναν τέλειο κόσμο όταν η πραγματικότητα γύρω του επιβάλει την αδικία και σκληρότητα, όπου η επιβίωση και μόνο είναι πολυτέλεια.

σγγσγ

Έχει δοθεί έμφαση στο ανέβασμα της παράστασής σας σε σχολεία μέσης εκπαίδευσης. Σε ποιες ηλικίες απευθύνεστε κυρίως και γιατί πιστεύετε πως το έργο θα φανεί ωφέλιμο σε εφήβους και μικρά παιδιά;

Η παράσταση μας θα παίζεται καθημερινές για γυμνάσια και για λύκεια και τις Κυριακές για το ευρύτερο κοινό. Απευθυνόμαστε σε κάθε νεαρό, έφηβο, ανήλικο και ενήλικο θεατή. Όπως και ο Κόρτσακ θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τους μικρότερους-νεότερους θεατές μας με σεβασμό και ισότιμα με κάθε άλλο ενήλικο θεατή. Μιλάμε χωρίς διδακτισμούς και μοιραζόμαστε την ευρηματική και γοητευτική αφήγηση του Greig καθώς και τις δικές μας σκέψεις και ερωτήματα που προκύπτουν απ’ αυτήν. Δεν θα επέλεγα τη λέξη ωφέλιμο γιατί η παράσταση, όπως κάθε θεατρική παράσταση, δεν στοχεύει να διδάξει όπως ένα σχολικό μάθημα αλλά έχει τη μοναδική ιδιότητα να είναι ταυτόχρονα ψυχαγωγία και σκέψη. Νομίζω, είναι επίσης μια ωραία αφορμή για σκέψη και συζήτηση πάνω σε θέματα που αφορούν κάθε νέο. Τον σεβασμό στα δικαιώματά του, τις καθημερινές επιλογές μας, τη δικαιοσύνη και την ανοχή στο διαφορετικό, τις ανθρώπινες σχέσεις. Πέρα όλων αυτών, θα έλεγα ότι έχει ενδιαφέρον για τις σχολικές ηλικίες γυμνασίου-λυκείου και λόγω της άμεσης σχέσης με την Ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ολοκαυτώματος την οποία διδάσκονται. Σε αυτήν τη θέατρο-εκπαιδευτική κατεύθυνση θα υπάρχει στον χώρο και έκθεση με κείμενα, σχέδια και φωτογραφικό υλικό για τη ζωή του Κόρτσακ και την ιστορική συνθήκη μέσα στην οποία έζησε.

Ποια είναι η συγγραφική προσέγγιση του Ντέιβιντ Γκρεγκ και ποια η δική σου σκηνοθετική προσέγγιση;

Ο Greig έγραψε ένα έργο με απλά αφηγηματικά μέσα και χρήση κούκλας, αποφεύγοντας έτσι και ένα άμεσο συναισθηματικό συσχετισμό, γιατί όπως λέει κι ο ίδιος, «πώς θα μπορούσα να μεταφέρω αυτά που τα παιδιά υπέφεραν χωρίς να παραπέσω σε ένα κακόγουστο και ηδονοβλεπτικό παιχνίδι προσποίησης». Εμείς δουλέψαμε στην κατεύθυνση αυτή, κρατώντας τον αφηγηματικό χαρακτήρα του κειμένου, όπου οι ηθοποιοί έρχονται για να μας πουν την ιστορία και αναλαμβάνουν τους ρόλους τους φανερά επί σκηνής. Η χρήση κούκλας αντικαταστάθηκε με χρήση παπουτσιών και αντικειμένων (μικρή αναφορά εκτός των άλλων και στις σωρούς προσωπικών αντικειμένων που βρέθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου). Αγκαλιάσαμε το χιούμορ, την παιδικότητα και τις ατέλειες των χαρακτήρων, αποφύγαμε τους διδακτισμούς και εμπλουτίσαμε την αφήγηση με τη χρήση ζωντανής βιντεοπροβολής. Η αφήγηση εκτυλίσσεται κατά βάση πάνω σε μια εξέδρα-“νησίδα” που είναι και βασικός αφηγηματικός μας χώρος αλλά και ο φαντασιακός χώρος του ορφανοτροφείου για τον Κόρτσακ, τον Κόρτσακ που αρνείται να δει όπλα, που αρνείται να δει τους τοίχους του γκέτο και ονειρεύεται να βγει με τα παιδιά του παρέλαση στους δρόμους κάτω από την πράσινη σημαία του ορφανοτροφείου τους- πράσινη σαν όλα τα πράγματα που φυτρώνουν και μεγαλώνουν.

Αγκαλιάσαμε το χιούμορ, την παιδικότητα και τις ατέλειες των χαρακτήρων, αποφύγαμε τους διδακτισμούς και εμπλουτίσαμε την αφήγηση με τη χρήση ζωντανής βιντεοπροβολής

ξφγξδξ

Τι θα έλεγες πως έχεις κερδίσει και μάθει ως άνθρωπος μέσω της επαφής σου με τη βιογραφία και το έργο του περίφημου αυτού παιδαγωγού;

Νομίζω αυτό που έμαθα ή ξαναθυμήθηκα είναι η δυσκολία και η χαρά των καθημερινών επιλογών. Ότι η αξία της αγάπης και της σχέσης μας με τον άλλον και τον κόσμο γύρω μας κρίνεται κάθε μέρα. Κάθε στιγμή. Aυτό είναι που μας κάνει αυτό που είμαστε. Αυτό είναι και η δύναμη που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο γύρω μας.

ηδηδ

«Ο Ντέιβιντ Γκρεγκ εξετάζει την αξία του να κάνει κανείς μια υψηλή ηθική επιλογή σε έναν κόσμο όπου κάθε ανθρώπινη ιδιότητα μοιάζει να χάνεται». Αυτό το απόσπασμα από το δελτίο τύπου σας ακούγεται πολύ επίκαιρο, πολύ σημερινό. Ποια θα έλεγες λοιπόν πως είναι η διαχρονικότητα του έργου με το οποίο καταπιάνεστε;

Το έργο είναι διαχρονικό γιατί καταπιάνεται με ερωτήματα και θέματα που όπως είπαμε και παραπάνω μας αφορούν σε κάθε χρονική εποχή. Η ιστορική συνθήκη που περιγράφει, οι τελευταίες μέρες της Τελικής Λύσης των Ναζί και του Ολοκαυτώματος, φέρνουν αντιμέτωπους όχι μόνο τους ήρωες του έργου αλλά και εμάς, με κάτι που είναι τόσο μεγάλο, που πλησιάζει τα όρια του Απόλυτου. Κάτι που αδυνατούμε να το κατανοήσουμε και που αυτή μας η αδυναμία μας αφήνει σαστισμένους και αμήχανους. Αν ιδωθεί ως τέτοιο, όποια άλλη παραβίαση νομιμότητας και ηθικής επιτρέπεται, γιατί δεν μπορεί να συγκριθεί. Όμως, ο Greig δεν το αντιμετωπίζει έτσι. Γι’ αυτό, θα γράψει την ιστορία για Το παράδειγμα του Δόκτορα Κόρτσακ θέλοντας να δώσει να πει ότι απέναντι στην αδικία, τον φόνο, τη σκληρότητα υπάρχει η επιλογή, να αντιστέκεσαι και να μην σιωπάς, να μην επιβιώνεις στα σκοτεινά αλλά να αγωνίζεσαι και να διαμαρτύρεσαι. Και αυτό, σε ένα σήμερα όπου υπάρχουν παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση και εξασφάλιση σε βασικά δικαιώματά τους είναι που κάνει το έργο και διαχρονικό και επίκαιρο.

Κάτι τελευταίο και σχετικό, ενδεχομένως και άσχετο, που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας;

Μόνο μια φράση του Κόρτσακ: «Το μεγαλύτερό μου σφάλμα είναι που δεν είμαι πια παιδί».